2.4. ΙΠΤΑΜΕΝΕΣ ΤΕΦΡΕΣ (V, W)
1. Πυριτική ιπτάμενη τέφρα (V)
2. Ασβεστούχος ιπτάμενη τέφρα (W)
Η ιπτάμενη τέφρα λαμβάνεται με ηλεκτροστατική ή μηχανική κατακρήμνιση των αιωρούμενων σωματιδίων στα καυσαέρια κλιβάνων που καίνε κονιοποιημένο άνθρακα. Δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί τέφρα που λαμβάνεται με άλλες μεθόδους σε τσιμέντο που συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του ΕΛΟΤ ΕΝ 197-1.
Η ιπτάμενη τέφρα μπορεί να είναι πυριτικής ή ασβεστούχου φύσης. Στην πρώτη περίπτωση έχει ποζολανικές ιδιότητες, στη δεύτερη μπορεί να έχει, επιπρόσθετα, υδραυλικές ιδιότητες. Η απώλεια πύρωσης της ιπτάμενης τέφρας, που προσδιορίζεται σύμφωνα με το ΕΛΟΤ ΕΝ 196-2, με χρόνο όμως πύρωσης 1 h, δεν πρέπει να υπερβαίνει το 5,0 % κατά μάζα.
Ιπτάμενη τέφρα με απώλεια πύρωσης από 5,0% έως 7,0 % κατά μάζα μπορεί να γίνει επίσης αποδεκτή , με την προϋπόθεση ότι ικανοποιούνται στην περιοχή χρήσης ειδικές απαιτήσεις για την ανθεκτικότητα, ειδικά αντοχή σε ψύξη, και για συμβατότητα με πρόσμικτα, σύμφωνα με τα κατάλληλα πρότυπα ή/και κανονισμούς για σκυρόδεμα ή κονίαμα.
Στην περίπτωση χρήσης ιπτάμενης τέφρας με απώλεια πύρωσης μεταξύ 5,0 % και 7,0 % κατά μάζα, το ανώτατο όριο 7,0% πρέπει να αναφέρεται στην συσκευασία ή/και στο δελτίο αποστολής του τσιμέντου.
1. Πυριτική ιπτάμενη τέφρα (V)
Η πυριτική ιπτάμενη τέφρα είναι μία λεπτή σκόνη από σφαιρικά κυρίως σωματίδια που έχουν ποζολανικές ιδιότητες. Βασικά αποτελείται από δραστικό οξείδιο του πυριτίου (SiO2) και οξείδιο του αργιλίου (Al2O3) . Το υπόλοιπο περιέχει οξείδιο του σιδήρου (Fe2O3) και άλλες ενώσεις.
Το ποσοστό του δραστικού οξειδίου του ασβεστίου πρέπει να είναι μικρότερο από 10,0 % κατά μάζα, η δε περιεκτικότητα σε ελευθέρα άσβεστο, όπως προσδιορίζεται από την μέθοδο που περιγράφεται στο ΕΛΟΤ ΕΝ 451-1 δεν πρέπει να υπερβαίνει το 1,0 % κατά μάζα.
Ιπτάμενη τέφρα που έχει περιεκτικότητα σε ελευθέρα άσβεστο μεγαλύτερη από 1,0 % κατά μάζα αλλά μικρότερη του 2,5% κατά μάζα είναι αποδεικτή με την προϋπόθεση ότι η απαίτηση σε διαστολή (σταθερότητα όγκου) δεν υπερβαίνει τα 10 mm όταν ελέγχεται σύμφωνα με το ΕΛΟΤ ΕΝ 196-3 χρησιμοποιώντας μείγμα 30% κατά μάζα πυριτικής ιπτάμενης τέφρας και 70 % κατά μάζα ενός τσιμέντου CEM I συμμορφούμενου με το ΕΛΟΤ ΕΝ 197-1.
Η περιεκτικότητα σε δραστικό οξείδιο του πυριτίου δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 25,0 % κατά μάζα.
2. Ασβεστούχος ιπτάμενη τέφρα (W)
Η ασβεστούχος ιπτάμενη τέφρα είναι μία λεπτή κονία με υδραυλικές ή/και ποζολανικές ιδιότητες. Αποτελείται κυρίως από δραστικό οξείδιο του ασβεστίου (CaO), δραστικό οξείδιο του πυριτίου (SiO2) και οξείδιο του αργιλίου (Al2O3). Το υπόλοιπο περιέχει οξείδιο του σιδήρου (Fe2O3) και άλλες ενώσεις. Η περιεκτικότητα σε δραστικό οξείδιο του ασβεστίου δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από 10,0 % κατά μάζα .Ασβεστούχος ιπτάμενη τέφρα που περιέχει μεταξύ 10,0 % και 15,0 % κατά μάζα δραστικό οξείδιο του ασβεστίου πρέπει να περιέχει όχι λιγότερο από 25,0 % κατά μάζα δραστικό διοξείδιο του πυριτίου.
Επαρκώς αλεσμένη ασβεστούχος ιπτάμενη τέφρα με περιεκτικότητα δραστικού οξειδίου του ασβεστίου μεγαλύτερη από 15,0 %, πρέπει να έχει αντοχή σε θλίψη τουλάχιστον 10,0 ΜPa σε ηλικία 28 ημερών όταν η δοκιμή διεξάγεται σύμφωνα με το ΕΛΟΤ ΕΝ 196-1. Πριν την δοκιμή, η ιπτάμενη τέφρα πρέπει να αλεστεί και η λεπτότητα, εκφρασμένη ως το ποσοστό κατά μάζα της τέφρας που συγκρατείται κατά το υγρό κοσκίνισμα σε πλέγμα με βροχίδες 40 μm πρέπει να είναι μεταξύ 10 και 30% κατά μάζα. Το κονίαμα για τη δοκιμή πρέπει να παρασκευάζεται μόνο με αλεσμένη ασβεστούχο ιπτάμενη τέφρα αντί για τσιμέντο. Τα δοκίμια κονιάματος πρέπει να ξεκαλουπωθούν 48 ώρες μετά την ετοιμασία τους και στη συνέχεια να συντηρηθούν σε υγρή ατμόσφαιρα σχετικής υγρασίας τουλάχιστον 90% έως τη δοκιμή.
Η διαστολή (σταθερότητα όγκου) της ασβεστούχου ιπτάμενης τέφρας δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 10 mm όταν προσδιορίζεται σύμφωνα με το ΕΛΟΤ ΕΝ 196-3 χρησιμοποιώντας μίγμα 30% κατά μάζα ασβεστούχου ιπτάμενης τέφρας αλεσμένης όπως περιγράφεται παραπάνω και 70% κατά μάζα ενός τσιμέντου CEM I συμμορφούμενου με το ΕΛΟΤ ΕΝ 197-1.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Εάν η περιεκτικότητα σε θειικά (SO3) στην ιπτάμενη τέφρα υπερβαίνει το επιτρεπόμενο ανώτερο όριο της περιεκτικότητας σε θειικά στο τσιμέντο, τότε αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την παραγωγή του τσιμέντου και να μειωθούν ανάλογα τα συστατικά που περιέχουν θειικό ασβέστιο.