ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΤΕΕ
ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΟΚΙΝΕΖΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Θέλω πρώτα απΆ όλα να καλωσορίσω τους εκπροσώπους της Ένωσης Πεκίνου για την Επιστήμη και την Τεχνολογία - της συνδιοργανώτριας, μαζί με το ΤΕΕ, αρχής αυτής της συνάντησης. Τους Κινέζους και Έλληνες αξιωματούχους που μας τιμούν σήμερα με την παρουσία τους . Και βεβαίως όλες και όλους, συναδέλφους και μη, που συμμετέχουν σήμερα στον κοινό μας προβληματισμό.
Η διοργάνωση του 1ου Ελληνοκινεζικού Φόρουμ για το Περιβάλλον, εντάσσεται στο πλαίσιο του μνημονίου που υπογράψαμε οι δύο φορείς τον Ιούνιο του 2007. Είναι μια ακόμη δράση που προστίθεται στο μακρύ κατάλογο των κοινών πρωτοβουλιών του ΤΕΕ και κινεζικών κρατικών υπηρεσιών και  ενώσεων τα τέσσερα τελευταία χρόνια. Ελπίζω ότι θα αποδειχθεί  αυτή η φιλόδοξη πρωτοβουλία ουσιαστική  και θα δικαιώσει την κοινή βούληση των δύο λαών για ενίσχυση των διμερών σχέσεων.
Η κοινή αυτή στρατηγική επιλογή, που εμπεδώθηκε με αφορμή τους διαδοχικούς Ολυμπιακούς Αγώνες Αθήνας και Πεκίνου, έχει βαθιές, γερές ρίζες. Έχει αναφορές στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
•    Μας ενώνει ο κοινός ρόλος του θεματοφύλακα των δύο ίσως σημαντικότερων πολιτιστικών παραδόσεων Ανατολής και Δύσης.
•    Μας ενώνει η κοινή μας εμπειρία των συνεπειών της άνισης ανάπτυξης. Κίνα και Ελλάδα τροφοδότησαν, με τη σκέψη, τις ανακαλύψεις, τις εφευρέσεις τους, με το ανθρώπινο δυναμικό και τους φυσικούς τους πόρους, το μεγάλο αναπτυξιακό άλμα της βιομηχανικής επανάστασης. ΠαρΆ όλα αυτά, οι δύο λαοί μας στερήθηκαν άδικα για μεγάλο διάστημα τη συμμετοχή τους στη νομή των καρπών της ανάπτυξης αυτής.
Σήμερα, το χαμένο αυτό έδαφος έχει σε μεγάλο βαθμό καλυφθεί: καθώς η Κίνα αναλαμβάνει δικαιωματικά ρόλο υπερδύναμης και η Ελλάδα, ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πόλος σταθερότητας και ειρήνης για την ευρύτερη περιοχή, μας ενώνει ακόμα ένα κοινό χαρακτηριστικό: η αποφασιστικότητα να αξιοποιήσουμε πλήρως, απαλλαγμένοι από τα εμπόδια του παρελθόντος, με σεβασμό στο διεθνές και εθνικό δίκαιο, τις ευκαιρίες που ανοίγονται μπροστά μας. Να συμβάλλουμε, κάθε χώρα βεβαίως κατά τις δυνάμεις της, στο διπλό στόχο της ευημερίας των λαών μας αφενός και ενός καλύτερου, ασφαλέστερου, πιο ανθρώπινου και λιγότερο άνισου, για όλους τους κατοίκους του, κόσμου, αφετέρου.
Υπό αυτό το πρίσμα, της ευκαιρίας και του χρέους, της κρίσης και της πρόκλησης, πιστεύω ότι οφείλουμε να δούμε και το κεντρικό ζήτημα της συνάντησής μας αυτής. Το περιβάλλον είναι από τα πλέον κρίσιμα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η γενιά μας. Ο δρόμος που θα επιλέξουμε όμως,  θα κρίνει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο ζήτημα την ποιότητα της ζωής των παιδιών μας και των δικών τους παιδιών. Θα κρίνει το μέλλον της ανθρωπότητας.
Είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι έχει πλέον επιτευχθεί μια ευρεία, παγκόσμια, συναίνεση, τόσο ως προς τη διάγνωση –όχι κατά ανάγκη τα αίτια - του προβλήματος, όσο και ως προς τι οφείλουμε να κάνουμε για να το αντιμετωπίσουμε. Είναι το πρώτο, μεγάλο, απαραίτητο  βήμα. Αυτό που μένει, είναι να συμφωνήσουμε δεσμευτικά στα επιμέρους. Και εδώ είναι που παγκόσμιες συναντήσεις όπως αυτή της Κοπεγχάγης για το κρίσιμο θέμα της κλιματικής αλλαγής αποκτούν κρίσιμη σημασία. Γιατί μόνο μέσα από διάλογο, ζύμωση και συναντίληψη μπορούμε να πετύχουμε τους φιλόδοξους, αλλά και πιεστικά αναγκαίους στόχους που έχει θέσει ο ΟΗΕ: και, κυρίως, τη μείωση των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου από 25 έως 40% ως το 2020 σε σχέση με το 1990, ώστε να αποτραπεί το καταστροφικό σενάριο της αύξησης της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς ως το τέλος του αιώνα.
Στο σημείο αυτό, θέλω να υπογραμμίσω ότι ανάμεσά μας σήμερα βρίσκεται ένας από τους ανθρώπους που συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της πρότασης με την οποία προσέρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση στην Κοπεγχάγη: ο απερχόμενος Έλληνας Επίτροπος αρμόδιος για θέματα Περιβάλλοντος κ. Σταύρος Δήμας. Ένας πολιτικός που τίμησε με το ήθος και το έργο του την Ελλάδα,  προσέδωσε ενιαίο και συγκεκριμένο περιεχόμενο στη φωνή της Ευρώπης για το περιβάλλον, σε σημείο που αυτή παγκόσμια να πρωτοπορεί, και με «επιστημονική» ακεραιότητα έθεσε ή  τοποθετήθηκε σε κρίσιμα περιβαλλοντικά θέματα της χώρας μας.
Η Ευρώπη δηλώνει σήμερα έτοιμη να πρωταγωνιστήσει στην κοινή προσπάθεια. Δεσμεύεται για μείωση εκπομπών κατά 30% αν και οι άλλες χώρες συμφωνήσουν σε ανάλογες μειώσεις. Παράλληλα αναγνωρίζει την ανάγκη για παροχή οικονομικής και τεχνολογικής αρωγής στις αναπτυσσόμενες χώρες. Είναι μικρό μέρος από το χρέος που τους οφείλει.
Από τη μια πλευρά, υπάρχει βεβαίως η ανάγκη για κοινή, παγκόσμια δέσμευση σε δράσεις με μετρήσιμο αποτέλεσμα. Από την άλλη, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε χώρας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Αντιμετωπίζουν διαφορετικούς κινδύνους από την κλιματική αλλαγή. Υπολογίζουν διαφορετικά το τι θα συνιστούσε δίκαιη συνεισφορά τους στην αντιμετώπιση της κρίσης. Κι αυτό είναι απολύτως θεμιτό.
Εμείς, οι άνθρωποι της έρευνας, της καινοτομίας, της  εφαρμοσμένης επιστήμης και της τεχνολογίας, αντιλαμβανόμαστε από προνομιακή σκοπιά το πρόβλημα. Μπορούμε να διακρίνουμε τα διάφορα, και κατά πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, επίπεδα του: από το στενά τοπικό μέχρι και το παγκόσμιο. Έχουμε τα εργαλεία να μελετήσουμε το πώς αυτά τα επίπεδα διαπλέκονται μεταξύ τους. Και κυρίως είμαστε αυτοί από τους οποίους οι συνάνθρωποί μας περιμένουν λύσεις. Στο χαρτί, στον υπολογιστή και στην πράξη. Βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή του  πολέμου: Του πρώτου πολέμου που βρίσκει όλη την ανθρωπότητα, κατά δήλωση τουλάχιστον, στην ίδια πλευρά.
Ήδη σε ολόκληρο τον κόσμο έχουμε πιάσει δουλειά. Και συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός πλαισίου για τη μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων της δράσης μας. Αναφέρω χαρακτηριστικά τις πέντε προτάσεις πολιτικής στις οποίες κατέληξαν σε κοινή αναφορά τους, έκκληση για την κλιματική αλλαγή, 13 εθνικές τεχνικές ενώσεις, για λογαριασμό ουσιαστικά της παγκόσμιας οργάνωσης μηχανικών:
-    Να επιμείνουμε σε «δεσμευτικούς, αλλά διαφοροποιημένους στόχους για όλες τις χώρες» που θα διασφαλίζουν ότι οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου θα κορυφωθούν το συντομότερο δυνατό και σε κάθε περίπτωση πριν το 2020.
-    Να δεσμευθούμε ότι τα εθνικά σχέδια για τη μείωση των εκπομπών με ορίζοντα το 2050 θα έχουν καταρτιστεί πριν το 2012.
-    Να καταρτιστεί ένα κατάλληλο πλαίσιο για την από κοινού ανάπτυξη με μια πολυεπίπεδη τεχνολογική προσέγγιση.
-    Να ενισχυθεί η οικονομική αρωγή για τη μεταφορά τεχνογνωσίας, που με τη σειρά της θα πρέπει να είναι συμβατή με διάφορες σχετικές τεχνολογίες.
-    Να δεσμευθούμε σε μια κοινή προσπάθεια στον τομέα των (καθαρών) μεταφορών.
Στην έκθεση υπογραμμίζεται ότι οι βραχυπρόθεσμοι, και όχι μόνο, στόχοι για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μπορούν να επιτευχθούν με τις σημερινές τεχνολογίες, κυρίως αυτές που αφορούν την ενεργειακή αποδοτικότητα και τις μεταφορές. Όσα νέα τεχνολογικά εργαλεία προκύψουν μέσα από την απαραίτητη ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας θα επιταχύνουν και θα  συνδράμουν στην επίτευξη των μεσο-μακροπρόθεσμων στόχων μας. Κάθε στόχος πρέπει να είναι επιτεύξιμος, μετρήσιμος, επαληθεύσιμος, φιλόδοξος, και δεσμευτικός προκειμένου να είναι αξιόπιστος.
Και στους τέσσερις τομείς-ενέργεια, βιομηχανία, κατασκευές και μεταφορές-οι τεχνολογίες και οι διαδικασίες που είναι διαθέσιμες κάνουν δυνατή την εξοικονόμηση ενέργειας και την μείωση των εκπομπών αερίων. Πρέπει να γίνουν αλλαγές στα τεχνολογικά συστήματα και στις κατασκευές.
Από μια σειρά μέτρων και προτάσεων που αναλύονται και εξειδικεύονται στην έκθεση θα αναφέρω πέντε,  που στη χώρα μας δεν έχουμε ακόμα, πέραν των ειδικών,  συνειδητοποιήσει την περιβαλλοντική διάσταση τους στο πραγματικό της μέγεθος: χωροταξικές ρυθμίσεις, σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας απέναντι στην αυτοκίνηση και τα αεροπορικές –κοντινές- διαδρομές, έξυπνα δίκτυα ηλεκτρισμού, ενεργειακά συστήματα τα οποία θα μεγιστοποιούν την ικανότητα χρήσης ενέργειας από τον άνεμο και τα φωτοβολταϊκά, χρήση υπηρεσιών Τεχνολογιών, Πληροφορικής και Επικοινωνιών.
Είναι κοινός τόπος ότι η περιβαλλοντική κρίση θα επηρεάσει κάθε τομέα της ανθρώπινης δράσης. Χρειάζεται προγραμματισμός, τολμηρές παρεμβάσεις, προετοιμασία για την προσαρμογή της δράσης μας στις συνθήκες όπως αυτές θα διαμορφώνονται.
Στην περίπτωση της Ελλάδας αυτό σημαίνει:
- ετοιμότητα για την προσαρμογή του χωροταξικού σχεδιασμού και του σχεδιασμού για τις  χρήσεις γης
-βελτίωση της διαχείρισης καταστροφών και κρίσεων, που με βεβαιότητα θα γίνουν συχνότερες όσο επιτείνεται η κλιματική αλλαγή
-αντιμετώπιση του κινδύνου των δασικών πυρκαγιών, της ερημοποίησης, της ανθρωπογενούς μόλυνσης
-ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων
-διαμόρφωση ενός πλαισίου θεσμικών κανόνων και βέλτιστων πρακτικών που συνδέουν την προστασία του περιβάλλοντος με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη
Η Ελλάδα οφείλει να επεξεργαστεί ένα ευρύ φάσμα πολιτικών σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, με μετρήσιμες επιδόσεις, όποια κι αν είναι η επικείμενη συμφωνία της Κοπεγχάγης. Ο στόχος του τριπλού 20% - στη μείωση των αερίων θερμοκηπίου, την χρήση ανανεώσιμης ενέργειας και την εξοικονόμηση – ως το 2020 πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτος γνώμονας της δράσης μας.
Το νέο Υπουργείο Περιβάλλοντος οφείλει στην κατεύθυνση αυτή να αξιοποιήσει όλα τα διαθέσιμα σήμερα εργαλεία, να προχωρήσει σε αναγκαίες θεσμικές παρεμβάσεις για την πιο αξιόπιστη παρακολούθηση των ρύπων, για την εκπόνηση επιχειρησιακών σχεδίων για την αντιμετώπιση της ρύπανσης στα αστικά κέντρα και τον έλεγχο των εκπομπών από μεταφορές, βιομηχανία και θέρμανση, στη άμεση ολοκλήρωση  κανονισμών, όπως αυτός της   ενεργειακής αποδοτικότητας των κτηρίων.
Η υπεράσπιση του περιβάλλοντος επιβάλει ανατροπή των σταθερών στις οποίες μέχρι σήμερα όλοι βασιζόμαστε. Για αυτό και συναντήσεις όπως η σημερινή, για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας, τον εντοπισμό βέλτιστων πρακτικών και πεδίων συνεργασίας, έχουν μεγάλη αξία.
Η βραβευθείσα φέτος με το νόμπελ Οικονομίας, Έλινορ Όστρομ, στην πολύχρονη μελέτη της των φυσικών πόρων, συμπεραίνει ότι η φαινομενική ποικιλία των θεσμικών διαρρυθμίσεων αντανακλά την μακρόχρονη εμπειρία των κοινωνιών στην αντιμετώπιση των ιδιαίτερων προβλημάτων τους. Οι μηχανικοί οφείλουμε να βλέπουμε αυτή την ποικιλομορφία και να την αγκαλιάζουμε. Να τη μελετάμε και να μαθαίνουμε από αυτή.
Δεν μας αποθαρρύνει, κατά συνέπεια, το γεγονός ότι προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα και την Κίνα διαφέρουν, τόσο ως προς την κλίμακα, όσο και ως προς άλλα χαρακτηριστικά τους. Όπως είναι αυτό του μετασχηματισμού της παγκόσμιας οικονομίας, που η παγκόσμια οικονομική κρίση φέρνει ολοένα και πιο κοντά, που περιλαμβάνει τα έργα ενέργειας και περιβάλλοντος, και θα πρέπει να περιλαμβάνει την πρόσβαση σε σύγχρονες ενεργειακές υπηρεσίες, καθαρό νερό, υγεία, εκπαίδευση για όλους τους ανθρώπους
. Όμως δεν υπάρχουν μόνο κοινά θέματα, υπάρχουν αναμφισβήτητα και κοινά σημεία. Και είναι πολλά και σημαντικά. Οι θεματικές που θα μας απασχολήσουν τα περιγράφουν αδρά: οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η τεχνολογία ενεργειακής εξοικονόμησης και η βιοκλιματική αρχιτεκτονική, η διαχείριση των υδάτινων πόρων, του παράκτιου και του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η διαχείριση των αποβλήτων, οι θεσμοί και η πιστοποίηση.
Οι διαφορετικές προσεγγίσεις που θα παρουσιαστούν σε αυτό το βήμα, θα εμπλουτίσουν τον κοινό μας προβληματισμό. Στόχος μας, είναι να αποτελέσουν την αφορμή για σύνθεση και καινοτομία. Αλλά και να γίνει η αρχή, με αυτό το πρώτο φόρουμ, για μια πιο συστηματική, πιο παραγωγική ελληνοκινεζική συνεργασία σε θέματα περιβάλλοντος. Το αντικείμενο το απαιτεί. Η πολιτική βούληση και από τις δύο πλευρές το ενθαρρύνει. Η επιστήμη μας το επιτάσσει. Και η πρακτική μας ελπίζω ότι θα το αποδείξει. Η πρόταση μας για το δεύτερο ελληνοκινέζικο φόρουμ για το περιβάλλον [που θα παρουσιασθεί αύριο: Κύκλος ζωής οικολογικής δόμησης (στρατηγική και τεχνολογία για ευ ζην): σχεδιασμός και κατασκευή κτιρίων, περίοδος λειτουργίας κτιρίων, επανάχρηση, κατεδάφιση, ανακύκλωση (γέννηση, ζωή, τέλος για τα κτίρια)] συνδέει αυτόν τον τομέα που το ΤΕΕ, από το σύνολο των προτάσεων του, θα αναλάβει να προσεγγίσει άμεσα με τον πλέον εξειδικευμένο τρόπο με τη διαπίστωση που περιλαμβάνεται στην έκθεση των οργανώσεων των μηχανικών, ότι: «Υπολογίζεται ότι το 50% των νέων κτηρίων, σε παγκόσμιο επίπεδο, κατασκευάζονται στην Κίνα και στην Ινδία. ¶ρα υπάρχει αυξημένη ανάγκη για διάδοση της τεχνολογίας σε αυτές τις χώρες». Θα πρόσθετα και μεταφορά της τεχνολογίας που αναπτύσσεται σε αυτές τις χώρες.
Το φόρουμ που γεννιέται σήμερα, εύχομαι να εξελιχθεί σε ένα  θεσμό διαλόγου και σύνθεσης. Ένα θεσμό που θα παράγει πολλά και σημαντικά οφέλη για τον τεχνικό κόσμο της Ελλάδας και της Κίνας και για τους δύο λαούς μας ευρύτερα.