Δοκιμή

Ελεγχόμενη Ιδιότητα

Σημασία–Εφαρμογές

Μέθοδος Ελέγχου

Γενικές Ιδιότητες

Mέθοδοι δειγματοληψίας

Η δοκιμή προηγείται του συνόλου των δοκιμών. Δεν προσδιορίζει ιδιότητα αλλά θέτει όρους για την λήψη αντιπροσωπευτικού εργοταξιακού δείγματος

Η δειγματοληψία ενός αδρανούς μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τα αποτελέσματα των δοκιμών στις οποίες θα υποβληθεί ένα δείγμα. Τα στιγμιαία δείγματα θα πρέπει να είναι τυχαία και κατανεμημένα σε όλα τα σημεία της εξεταζόμενης παρτίδας. Τα στιγμιαία δείγματα θα πρέπει να ανακατεύονται και έτσι να αποτελούν το συνολικό εργοταξιακό δείγμα. Ανάλογα με το μέγεθος του μέγιστου κόκκου καθώς και με το επιθυμητό σημείο δειγματοληψίας (σωροί αποθήκευσης, μεταφορική ταινία , φορτηγά, πλοία κλπ) πρέπει να ακολουθείται διαφορετική διαδικασία.

ΣΚ-319

ΣΚ-324

ASTM D75

ΕΛΟΤ EN 932-1

Μέθοδοι μείωσης εργαστηριακών δειγμάτων

Η δοκιμή προηγείται του συνόλου των δοκιμών. Δεν προσδιορίζει ιδιότητα αλλά θέτει όρους για την μείωση του εργοταξιακού δείγματος και την λήψη αντιπροσωπευτικών εργαστηριακών δειγμάτων για την διεξαγωγή δοκιμών 

Ανάλογα με το μέγεθος του μέγιστου κόκκου καθώς και την επιθυμητή ποσότητα δείγματος προς δοκιμή εφαρμόζονται διαφορετική μέθοδοι.

 ΑASHTO T-248

 ASTM C 702

 ΕΛΟΤ EN 932-2

Ορολογία και Πετρογραφική Περιγραφή 

Προσδιορισμός των φυσικών και χημικών χαρακτηριστικών των αδρανών που παρατηρούνται με πετρογραφικές μεθόδους ανάλυσης,

Εφαρμόζεται σε όλα τα αδρανή τα οποία περιέχουν χημικώς ασταθή ορυκτά  ή ορυκτά που είναι δυνατόν να επηρεάσουν ιδιότητες και την ποιότητα του τελικού προϊόντος

 ΑSTM 294

 ΑSΤΜ 295

 ΕΛΟΤ ΕΝ 932-3

Διαφυγή επικίνδυνων ουσιών

Προσδιορισμός επικίνδυνης ουσίας Χ, εκφραζόμενη σε μm3

Επικίνδυνες ουσίες:

·    Εκπομπή Ραδιενέργειας

   (για αδρανή από ραδιενεργές πηγές, τα οποία    προορίζονται για χρήση σκυροδέματος σε κτίρια)

·    Διαφυγή βαρέων μετάλλων

·    Διαφυγή πολυαρωματικών ενώσεων του άνθρακα

·    Διαφυγή άλλων επικίνδυνων συστατικών

Εφαρμόζεται όταν απαιτείται, ή σε περίπτωση αμφιβολιών.

Τα αδρανή που προέρχονται από ορυκτές πρώτες ύλες είναι συνήθως ακίνδυνα.

Council Directive 76/769/EEC

Δοκιμές Προσδιορισμού Γεωμετρικών Ιδιοτήτων

Κοκκομετρική ανάλυση

Ποσοτική κατάταξη των κόκκων με βάση το μέγεθος των κόκκων

Η κοκκομετρική διαβάθμιση αναφέρεται είτε στα επιμέρους κλάσματα που με ανάμιξη δίνουν το τελικό μίγμα των αδρανών, είτε στο τελικό μίγμα προς εφαρμογή.

Ο μέγιστος κόκκος καθορίζει την δυνατότητα του αδρανούς να διέρχεται από κάποια περιοριστικό άνοιγμα βροχίδας κοσκίνου κατά ένα συγκεκριμένο ποσοστό.

Σε συνδυασμό με τους δείκτες πλακοειδούς και επιμήκυνσης καθορίζει το ποσοστό του όγκου των κενών μεταξύ των κόκκων του συμπυκνωμένου αδρανούς.

Η συνολική διαβάθμιση σε συνάρτηση με το γωνιώδες, την τραχύτητα, τους δείκτες πλακοειδούς και επιμήκυνσης, το ειδικό βάρος των κόκκων και την φαινόμενη πυκνότητα καθορίζει την ρεολογία του μίγματος, τη συνεκτικότητά του, την τάση απόμιξης και την ικανότητα να μεταφέρει τα κάθετα φορτία στα υποκείμενα στρώματα χωρίς οριζόντιες τάσεις.

ΣΚ-320

ΑSTM C-136

ΕΛΟΤ EN 933-1

Ποσοστό παιπάλης (fines)

Προσδιορισμός ποσοστού κόκκων με μέση διάσταση μικρότερη από όριο προδιαγραφής (0,075 ή 0,063 mm)

Η παιπάλη εμπεριέχεται στα χονδρόκοκκα και κυρίως στα λεπτόκοκκα αδρανή σε ποσοστά που ποικίλουν ανάλογα με την προέλευση του υλικού και την παραγωγική διαδικασία. Σε πολλές εφαρμογές απαιτείται ποσοστό πολύ χαμηλό ώστε να μην επηρεασθούν συγκεκριμένες ιδιότητες (π.χ. σκυρόδεμα). Σε άλλες εφαρμογές απαιτείται σε επιπλέον ποσότητα από αυτή που περιέχεται στα αδρανή οπότε και προστίθεται υπό μορφή filler (π.χ. κονιάματα, οδοστρώματα)

ΣΚ- 305

ASTM C-117

ΕΛΟΤ EN 933-1

Καθαρότητα

Προσδιορίζεται με υγρή κοσκίνιση, το ποσοστό κόκκων που διέρχεται από το κόσκινο 0,5 mm ή στο κόσκινο 1,6 mm

Εφαρμόζεται σε σκύρα για έρμα σιδηροδρομικής γραμμής.

Μέχρι τώρα στην Ελλάδα, οι προδιαγραφές του ΟΣΕ, αναφέρουν την Γαλλική μέθοδο ΝF P 18-591

ΝF P 18-591

ΕΛΟΤ ΕΝ 933-1

Blaine

Προσδιορισμός επιφάνειας ανά μονάδα βάρους με βάση τη διαφορά πίεσης που προκαλείται από τη ροή αέρα μέσω κελιού που περιέχει πρότυπα συμπυκνωμένο υλικό.

Έχει εφαρμογή στα filler (και στα τσιμέντα).

Είναι μέτρο της λεπτότητας και του σχήματος των κόκκων του αδρανούς και είναι συμπληρωματικό μέγεθος της κοκκομετρικής διαβάθμισης.

ΕΛΟΤ EN 196-6

Δείκτης Πλακοειδούς

Προσδιορισμός μέγιστου ποσοστού πεπλατυσμένων κόκκων σε κάθε κοκκομετρικό κλάσμα di/Di.

Αυτό αντιστοιχεί σε % διερχόμενων κόκκων από ραβδωτό κόσκινο με απόσταση ράβδων Di/2.

Οι επιμήκεις και πεπλατυσμένοι κόκκοι πρέπει να αποφεύγονται επειδή είναι δυνατόν να υπάρχει ανομοιόμορφη κατανομή τάσεων λόγω σχήματος με αποτέλεσμα τον κίνδυνο θραύσης των αδρανών. Επιπλέον το κυβικό σχήμα επιτυγχάνει τη βέλτιστη γεωμετρική κατανομή των κόκκων με αποτέλεσμα  την μέγιστη δυνατή συμπύκνωση.

Η δοκιμή του δείκτη σχήματος είναι εναλλακτική του δείκτη πλακοειδούς.

ΕΛΟΤ EN 933-3

BS 812

Δείκτης  Σχήματος

Προσδιορισμός μέγιστου ποσοστού  επιμηκυσμένων κόκκων.

Αυτό αντιστοιχεί σε % κόκκων των οποίων ο λόγος μήκος / πλάτος είναι μεγαλύτερος από 3/1 (με βάση το σχέδιο προτύπου ΕΛΟΤ 408 το % αντιστοιχεί σε ποσοστό των κόκκων που η μέγιστη προς ελάχιστη διάσταση είναι μεγαλύτερη από 3:1).

ΕΛΟΤ EN 933-4

BS 812

Μήκος Κόκκων

Προσδιορισμός του μήκους των κόκκων με χρήση καλίμπρας.

Η δοκιμή εφαρμόζεται κυρίως σε σκύρα για έρμα σιδηροδρομικής γραμμής.

Προδιαγραφές Ο.Σ.Ε.

ΕΛΟΤ EN  13450

Λόγος Μήκος/ Πάχος > 3

Προσδιορισμός ποσοστού τεμαχίων επί της μάζας ή του αριθμού, τα οποία έχουν λόγο Μ/Π μεγαλύτερο του 3.

Η δοκιμή εφαρμόζεται σε βράχους θωράκισης -ογκόλιθους.

ΕΛΟΤ EN  13383-2 (άρθρο 7)

Ποσοστό θραυσμένων επιφανειών

Προσδιορισμός ποσοστού θραυστών επιφανειών που δημιουργούνται ύστερα από θραύση φυσικών αδρανών ή γενικά μη συμπαγών πετρωμάτων. 

Τα φυσικά αδρανή (ποταμίσιες ή λιμναίες αποθέσεις) έχουν συνήθως στρογγυλεμένο σχήμα και λεία επιφάνεια. Προκειμένου να προκύψουν νέες υγιείς επιφάνειες απαιτείται θραύση. Όσο μεγαλύτερο είναι αυτό το ποσοστό των θραυστών κόκκων τόσο περισσότερες είναι οι νέες επιφάνειες που προκύπτουν .Οι θραυστοί κόκκοι έχουν μεγαλύτερη τραχύτητα και καλύτερη πρόσφυση με το συνδετικό υλικό (τσιμέντο, άσφαλτο, κλπ).

ΕΛΟΤ EN 933-5

Συντελεστής Ροής Αδρανών

Προσδιορισμός του χρόνου ροής (σε δευτερόλεπτα) συγκεκριμένου όγκου αδρανούς υλικού δια μέσου δεδομένου ανοίγματος ειδικής πρότυπης συσκευής.

Με τον τρόπο αυτό προσδιορίζεται το γωνιώδες των κόκκων καθώς και ο συντελεστής θραύσης.  

Το γωνιώδες, κυρίως, των λεπτόκοκκων αδρανών επηρεάζει σημαντικά την ρεολογία του μείγματος στην περίπτωση που αυτά συμμετέχουν με κάποιο συνδετικό υλικό για την δημιουργία ρευστού μείγματος (κονίαμα, σκυρόδεμα, ασφαλτοσκυρόδεμα κλπ).

Η δοκιμή εφαρμόζεται τόσο στις άμμους όσο και στα χονδρόκοκκα κλάσματα αδρανών με μέγιστο κόκκο > 4 και < 20 mm .

ΕΛΟΤ EN 933-6

Περιεκτικότητα σε κελύφη

Προσδιορισμός μέγιστου ποσοστού κατά βάρος προσμίξεων σε κελύφη. 

Η δοκιμή εφαρμόζεται σε φυσικά αδρανή (λιμναίων ή ποταμίσιων αποθέσεων) ή σε αδρανή θαλάσσιας προέλευσης που χρησιμοποιούνται κυρίως στο σκυρόδεμα ή σε κονιάματα.

Τα όστρακα ή κελύφη λόγω της οργανικής φύσης τους δημιουργούν, κυρίως, προβλήματα πήξης.

ΕΛΟΤ ΕΝ 933-7

Ποιοτικός Προσδιορισμός Παιπάλης:

Ισοδύναμο Άμμου

Έμμεσος και συγκριτικός προσδιορισμός ποσοστού κόκκων λεπτόκοκκου κλάσματος, όχι κατ’ ανάγκη αργιλικών, που παραμένουν σε αιώρηση σε υδατικό διάλυμα μετά από συγκεκριμένη ώρα., σε σχέση με το σύνολο των κόκκων.

Δίνει ένδειξη για την ύπαρξη βλαπτικών αργιλικών συστατικών στην άμμο (κλάσμα 0/4) και στα υλικά βάσεων, υποβάσεων οδοστρωμάτων.

Σε συνδυασμό με την ποσότητα της παιπάλης δίνει μια ολοκληρωμένη εικόνα.

Στην Ευρωπαϊκή μέθοδο (ΕΝ 933-8) εξετάζεται το κλάσμα (0/2 mm), σε περίπτωση που πρέπει να εξεταστεί το κλάσμα 0/4 τότε η άμμος υπόκειται σε ειδική επεξεργασία που περιγράφεται στο παράρτημα Α της μεθόδου.

ΣΚ- 346

ASTM D-2419

ΕΛΟΤ ΕΝ 933-8

Μπλε του Μεθυλενίου

Έμμεσος προσδιορισμός των κόκκων, όχι κατ’ ανάγκη αργιλικών, που έχουν την ικανότητα απορρόφησης διαλύματος μπλε του μεθυλενίου.

Δίνει αντίστοιχη ένδειξη με την δοκιμή Ισοδυνάμου Άμμου. Ο συνδυασμός των δύο μεθόδων, όπου αυτό είναι εφικτό, δίνει πιο αξιόπιστα αποτελέσματα για τον χαρακτηρισμό του εξεταζόμενου δείγματος. Εκτελείται στα κλάσματα 0/2 και 0/0,125 mm. 

ΕΛΟΤ EN 933-9

Κοκκομετρική ανάλυση με αραιόμετρο (Stokes)

Προσδιορισμός της κοκκομετρικής κατανομής της παιπάλης με βάση την ταχύτητας καθίζησης των κόκκων μέσα σε ρευστό.

Δίνει άμεση ένδειξη για την ύπαρξη βλαπτικών αργιλικών συστατικών, που κατά κανόνα είναι πολύ λεπτόκοκκα.

Είναι δοκιμή που κυρίως χρησιμοποιείται σε εδάφη και στα αδρανή βάσεων και υποβάσεων .

ASTM Ε 105

Δοκιμές Προσδιορισμού Φυσικών και Μηχανικών Ιδιοτήτων των Αδρανών

Αντοχή σε φθορά κατά micro-Deval (συντελεστής micro- Deval)

Προσδιορισμός του μέγιστου ποσοστού φθοράς χονδρόκοκκου κλάσματος κατά την εκτέλεση πρότυπης δοκιμής στην συσκευή micro-Deval παρουσία νερού.

 Τροποποιημένη δοκιμή εκτελείται μέχρι τώρα στην Ελλάδα, στα αδρανή για έρμα σιδηροδρομικής γραμμής. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι τιμές της νέας Ευρωπαϊκής δοκιμής με την υφιστάμενη στην Ελλάδα δοκιμή δεν έχουν αντιστοιχία (στο κεφάλαιο για το έρμα αναφέρονται οι  τιμές).

Σύμφωνα με τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς η δοκιμή θα εκτελείται στα αδρανή για ασφαλτικά μίγματα, αδρανή για βάσεις και υποβάσεις.

ΕΛΟΤ ΕN 1097-1

Αντοχή σε φθορά κατά Deval

Προσδιορισμός της ποσότητας των κόκκων των μικρότερων από 1,6 mm που παράγονται μετά την αμοιβαία τριβή και μέτριες κρούσεις των κόκκων στην συσκευή Deval .

Πρέπει να αναφερθεί ότι υπάρχουν δύο τύποι δοκιμών : Ξηρά δοκιμή ή με παρουσία νερού.

Εκτελείται στα αδρανή για έρμα σιδηροδρομικής γραμμής.

Η δοκιμή (ξηρή ή υγρή) χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με την δοκιμή Los Angeles για τον προσδιορισμό της σκληρότητας του σκύρου, στην περίπτωση που ο δείκτης Los Angeles κατά την Γαλλική μέθοδο προσδιορισμού (ΝF P 18- 573) είναι ≤ 24 %.

NF P 18- 577

Αντοχή σε θρυμματισμό κατά Los Angeles (συντελεστής Los Angeles)

Προσδιορισμός του μέγιστου ποσοστού φθοράς χονδρόκοκκου κλάσματος αδρανών υλικών κατά την εκτέλεση πρότυπης δοκιμής θρυμματισμού με τριβή και κρούση.

Χαμηλές τιμές του συντελεστή Los Angeles αποτελούν ένδειξη υγείας πετρώματος. Γενικά κατά την θραύση και την συνεπαγόμενη μείωση του μεγέθους του υλικού, προκύπτει τελικό προϊόν που  παρουσιάζει καλύτερη ανθεκτικότητα σε θρυμματισμό αφού μειώνονται οι πιθανές ασυνέχειες της μάζας του, βελτιώνεται το σχήμα, λειοτριβούνται και αποβάλλονται ασθενείς και ψαθυροί κόκκοι. Αποτελεί δοκιμή αναφοράς για τον προσδιορισμό του ποσοστού φθοράς των αδρανών σε τριβή και σε κρούση.

ΣΚ- 345

ΕΛΟΤ EN 1097-2

ASTM C 535

ASTM C 131

Αντοχή σε θρυμματισμό με την μέθοδο Schlagversuch

Συγκεκριμένο κλάσμα αδρανών (8/12,5 mm) τοποθετείται σε μεταλλική μήτρα όπου εφαρμόζεται επαναλαμβανόμενο κρουστικό φορτίο και προσδιορίζεται η φθορά του αδρανούς.

Πρόκειται για Γερμανική Δοκιμή, εναλλακτική της Δοκιμής Los Angeles.

Έχει εφαρμογή στα αδρανή σκυροδέματος πολύ υψηλών αντοχών (HPC), καθώς και στα αδρανή οδοποιίας.     Συνιστάται σε «σκληρά αδρανή» με  Los Angeles £ 25.

Στην Ελλάδα προς το παρόν δεν εφαρμόζεται.

ΕΛΟΤ ΕΝ 1097-2

(2η μέθοδος)

BS-81 Part-112

Φαινόμενο βάρος και ποσοστό όγκου κενών

Προσδιορισμός μάζας αδρανών ανά μονάδα όγκου πρότυπα συμπυκνωμένη ή μη.

Σε συνδυασμό με το φαινόμενο ειδικό βάρος προσδιορίζεται ο όγκος των κενών του συμπυκνωμένου ή μη μίγματος αδρανών .

Εφαρμόζεται σε αδρανή με μέγιστο κόκκο £ 63 mm.

Με βάση τις Ευρωπαϊκές προδιαγραφές η δοκιμή αυτή εφαρμόζεται μόνο στα ελαφροβαρή αδρανή, σε αντίθεση στην Ελλάδα εκτελείται σε όλους τους τύπους. 

Ειδικά για τα filler ο προσδιορισμός γίνεται με κηροζίνη σύμφωνα με το EN 1097-3B

ΕΛΟΤ ΕΝ 1097-3

ΑSTM C-29

Πορώδες ξηρού και συμπυκνωμένου filler (Rigden)

Προσδιορισμός του όγκου των κενών ανάμεσα στους κόκκους πρότυπα συμπυκνωμένου και ξηρού filler, με χρήση ειδικής συσκευής.

Εφαρμόζεται σε filler και στο κλάσμα < 0,125 mm άμμων που χρησιμοποιούνται σε ασφαλτομίγματα και περιέχουν διερχόμενο ποσοστό από το κόσκινο 0,063 mm >10%.

ΕΛΟΤ ΕΝ 1097-4

Φυσική Υγρασία Αδρανών

Προσδιορισμός του % ποσοστού υγρασίας που  περιέχεται στο δείγμα αδρανών που εξετάζεται με ξήρανση του υλικού στους 110±5ºC

Ο προσδιορισμός της φυσικής υγρασίας αποτελεί προκαταρκτική δοκιμή για πλήθος άλλων δοκιμών. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο προσδιορισμός της στα αδρανή που συμμετέχουν σε χρήσεις με συνδετικό υλικό (ασφαλτομίγματα, σκυροδέματα, κονιάματα, κλπ)

ΑSTM C 566

ΕΛΟΤ ΕΝ 1097-5

Φαινόμενο Ειδικό βάρος

&

Υδαταπορροφητικότητα

Προσδιορισμός του Ειδικού βάρους των κόκκων συμπεριλαμβανομένων των απροσπέλαστων ή των συνολικών κενών τους στον συνολικό όγκο. Υδαταπορροφητικότητα κόκκων στα κενά του όγκου τους.

Η Υδαταπορροφητικότητα είναι έμμεσος τρόπος χαρακτηρισμού του πορώδους των κόκκων και της απορροφητικότητας γενικά (π.χ. σε άσφαλτο).

.

ΣΚ-301

ΣΚ-302

ASTM C-127

ASTM C-128

ΕΛΟΤ EN 1097-6

Όριο Υδαρότητας

Προσδιορισμός της περιεκτικότητας σε νερό στο όριο μεταξύ υδαρούς και στερεάς κατάστασης .

Χρησιμοποιώντας την συσκευή Casagrande, ως όριο υδαρότητας ορίζεται η περιεκτικότητα σε νερό κατά την οποία το εδαφικό υλικό μετά από 25 χτυπήματα ρέει κατά μια απόσταση 1mm

Εφαρμόζεται στα αδρανή υλικά βάσης- υποβάσεων 

ΑSTM D 854

Όριο πλαστικότητας

Προσδιορισμός της περιεκτικότητας σε νερό στην οποία το εδαφικό υλικό βρίσκεται στο όριο μεταξύ πλαστικής και ημιστερεάς μορφής

  Εφαρμόζεται στα αδρανή υλικά βάσης- υποβάσεων.

ΑSTM D 4318

Δείκτης Πλαστικότητας

Είναι η αριθμητική διαφορά μεταξύ του ορίου υδαρότητας και ορίου πλαστικότητας

  Εφαρμόζεται στα αδρανή υλικά βάσης- υποβάσεων

ASTM D 4318

Τροποποιημένη μέθοδος Proctor

Προσδιορίζει την σχέση μεταξύ της πυκνότητας και της περιεχόμενης υγρασίας, και συνεπώς από την βέλτιστη υγρασία την μέγιστη πυκνότητα

(με την χρησιμοποίηση κόπανου βάρους 4,54 kg και ύψους πτώσης 457 mm).

Μέθοδος Α, Β, Γ & Δ.

Εφαρμόζεται στα αδρανή υλικά βάσης - υποβάσεων

ASTM D 1557

ΑASHTO T-180

Καλιφορνιακός λόγος Φέρουσας Ικανότητας (CBR)

Τρία δείγματα συμπυκνώνονται με πυκνότητα από 95-100% της μέγιστης ξηράς πυκνότητας και γίνεται υδρεμποτισμός για 96 ώρες. Κατόπιν έμβολο διεισδύσεως φορτίου 44,5Ν επικάθεται επάνω στο δοκίμιο με ταχύτητα 1,3mm/min.

C.B.R.= διορθωμένη τιμή πίεσης x 100

                     πρότυπη πίεση

Εφαρμόζεται στα αδρανή υλικά βάσης - υποβάσεων

ASTM D 1883

ΑASHTO T-193

BS 1377

Αντίσταση σε θλίψη

(ACV – Aggregate Compression Value)

Χονδρόκοκκα αδρανή τοποθετούνται σε μεταλλική μήτρα. Στις δύο πρώτες δοκιμές υποβάλλονται σε θλίψη ενώ στην τρίτη σε επαναλαμβανόμενο κρουστικό φορτίο.

Στην πρώτη και στην τρίτη δοκιμή προσδιορίζεται η φθορά σαν ποσοστό ενώ στη δεύτερη η δύναμη που προκαλεί φθορά 10%.

Χαρακτηρίζει την ικανότητα των αδρανών να ανθίστανται στον θρυμματισμό από την επιβολή φορτίων κατά την κατασκευή και τη λειτουργία του έργου (π.χ. ασφαλτοτάπητας, βάση, υπόβαση κτλ. κατά τη διάστρωση με οδοστρωτήρα και στη διάρκεια του χρόνου λόγω της κυκλοφορίας.)

BS 812/75 Part 3

(ACV)

Προσδιορισμός δύναμης για 10% λεπτόκοκκα

(TFV – Ten percent Fines Value)

BS 812/75 Part 3

(TFV)

Αντίσταση σε κρούση

(AIV – Aggregate Impact Value)

BS 812/75 Part 3

   (AΙV)

Αντοχή  σε στίλβωση (PSV – Polished Stone Value)

Αδρανές πακτωμένο σε ειδική μήτρα υφίσταται επιταχυνόμενη στίλβωση από περιστρεφόμενο ελαστικό τροχό υπό σταθερή φόρτιση και συνεχή παροχή σμυρίδας και νερού.

Στη συνέχεια μετράται η ολισθηρότητα με τη συσκευή του  Βρετανικού εκκρεμούς

Με αυτές τις δοκιμές χαρακτηρίζεται η ικανότητα των υλικών να ανθίστανται στη λείανση από τους τροχούς των οχημάτων με την πάροδο του χρόνου.

Χρησιμοποιούνται στα αδρανή ασφαλτοτάπητα.

BS 812/75

ΕΛΟΤ EN 1097-8

Αντοχή σε απότριψη (AAV – Aggregates Abrasion Value)

Προσδιορίζεται η φθορά χονδρόκοκκων αδρανών πακτωμένων με ρητίνη σε μήτρα μορφής δίσκου που λειαίνονται με περιστρεφόμενο ελαστικό δίσκο υπό σταθερό φορτίο και με συνεχή παροχή λειαντικής άμμου και νερού στη διεπιφάνεια.

BS 812/75

ΕΛΟΤ EN 1097-8

Αντοχή σε απότριψη κατά Nordic Test (Α_Ν)

Δοκιμή ανθεκτικότητας στην καταπόνηση από τροχούς με καρφιά.

Έχει εφαρμογή στις  Σκανδιναβικές Χώρες για αδρανή ασφαλτικού τάπητα ή τάπητα οδοστρωμάτων από σκυρόδεμα .

ΕΛΟΤ EN 1097-9

Αντοχή σε θλίψη

Μητρικό πέτρωμα συγκεκριμένων διαστάσεων σχήματος κυβικού ή καρότου υποβάλλεται σε θλίψη.

Η δοκιμή εφαρμόζεται στα αδρανή σκυροδέματος, σύμφωνα με τον ισχύον κανονισμό, και στους βράχους θωράκισης.

ΕΛΟΤ 408 § 3.1

ΕΛΟΤ ΕΝ 13383-2

Δοκιμές Προσδιορισμού των Ιδιοτήτων των αδρανών σε θερμικές και καιρικές μεταβολές

Ανθεκτικότητας σε κύκλους ψύξης-απόψυξης

Δείγμα χονδρόκοκκων αδρανών (d/D)

(συνήθη κλάσματα :4/8, 8/16, 16/32 mm),

αφού πρώτα έχει εμβαπτιστεί σε νερό, υποβάλλεται σε 10 κύκλους ψύξης- απόψυξης.

Η ανθεκτικότητα του σε ψύξη –απόψυξη προσδιορίζεται με βάση την ποσότητα του δείγματος με μέγιστο κόκκο <d/2

Οι δοκιμές προσομοιάζουν κύκλους ψύξης-απόψυξης και καθορίζουν την ανθεκτικότητα  του υλικού σε παγετό σε συνδυασμό με  τη υδαταπορροφητικότητα του με την πετρογραφική του δομή καθώς και με τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής.

Είναι αναγκαίες προκειμένου για αδρανή εκτεθειμένα σε έντονες ατμοσφαιρικές επιδράσεις (εναλλαγές ακραίων θερμο-υγρομετρικών συνθηκών).

Έχουν εφαρμογή σε όλα τα αδρανή. Επιβάλλεται ο έλεγχος όταν η υδαταπορροφητικότητα είναι μεγαλύτερη από όρια που επιβάλλουν οι προδιαγραφές των αντίστοιχων υλικών στις τοπικές συνθήκες.

   ΕΛΟΤ EN 1367-1

Ανθεκτικότητα στην αποσάθρωση με χρήση Θειικού μαγνησίου (Υγεία πετρώματος)

Προσδιορίζεται η φθορά του υλικού όταν υποστεί κύκλους εμβάπτισης σε διάλυμα θειικού μαγνησίου.

ΕΛΟΤ ΕΝ 1367-2

ΑSTM C 88

Δοκιμή Βρασμού «Sonnenbrand» του βασάλτη και αποσύνθεση σκωρίας σιδήρου

Βρασμός για επιταχυνόμενη εμφάνιση αντίδρασης Sonnenbrand του βασάλτη.

Μετράται η απώλεια μάζας και η αύξηση του Συντελεστή Los Angeles και της Τιμής Κρούσης.

Η αντίδραση Sonnenbrand εμφανίζεται σε ορισμένους Βασάλτες σε ατμοσφαιρικές συνθήκες με αποτέλεσμα την αποσάθρωσή τους. Εμφανίζεται υπό τη μορφή γκρι στιγμάτων και συνοδεύεται από σχηματισμό ρωγμών στο πέτρωμα με επακόλουθη την επιτάχυνση της αποσάθρωσης λόγω της «αναπνοής». Ο χρόνος της αντίδρασης είναι από μερικούς μήνες μέχρι και δεκαετίες.

Σε εξεζητημένες περιπτώσεις μπορεί να συμβεί ακαριαία.

ΕΛΟΤ EN 1367-3

Προσδιορισμός σταθερότητας όγκου - συστολή  ξήρανσης αδρανών

Εκτίμηση της επίδρασης των αδρανών στην συστολή του σκυροδέματος.

Αυτή η δοκιμή βασίζεται στην μέτρηση της μεταβολής των διαστάσεων δοκιμίων σκυροδέματος πρότυπης σύνθεσης ( με D<20 mm)

Εφαρμόζεται μόνο στα αδρανή σκυροδέματος. Είναι σκόπιμο να γίνεται σε χώρες της Ευρώπης όπου υπάρχει κίνδυνος ολικής ξήρανσης και που το σκυρόδεμα παρουσιάζει πιθανότητα ρωγματώσεις από συστολή οφειλόμενη στα αδρανή 

ΕΛΟΤ EN 1367-4

Προσδιορισμός της ανθεκτικότητας αδρανών σε θερμικό shock

Kαθορίζει την διαφορά του συντελεστή Los Angeles των αδρανών πριν και μετά την θέρμανση τους σε 700º C.

Εφαρμόζεται σε αδρανή ασφαλτομιγμάτων τα οποία υποβάλλονται σε θερμικό shock.

(Κατά την παραγωγή ασφαλτομιγμάτων τα αδρανή στεγνώνονται πρώτα σε κλίβανο με φλόγιστρο.)

ΕΛΟΤ EN 1367-5

Δοκιμές Προσδιορισμού των Χημικών Ιδιοτήτων των Αδρανών

Χημική ανάλυση

Καθορίζεται η σύσταση και τα βλαπτικά συστατικά.

Προσδιορίζονται οι οργανικές προσμίξεις και επιβλαβή συστατικά των αδρανών υλικών, ανάλογα με την χρήση τους εφαρμόζεται το κατάλληλο άρθρο της μεθόδου .

ΕΛΟΤ EN 1744-1

Προσδιορισμός Ευδιάλυτων Χλωριόντων (μέθοδος Volhard)

Προσδιορίζεται η περιεκτικότητα σε ευδιάλυτα χλωριόντα των αδρανών με τιτλοδότηση Volhard

Αποκλειστική εφαρμογή σε αδρανή θαλάσσιας προέλευσης που θα χρησιμοποιηθούν σε σκυρόδεμα. Αποτελεί πρότυπη μέθοδο (εναλλακτική μέθοδος ΕΝ1744-1, άρθρο 8 )

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

(άρθρο 7)

Προσδιορισμός Ευδιάλυτων Χλωριόντων (Ποτενσιομετρική μέθοδος)

Προσδιορίζεται η περιεκτικότητα σε ευδιάλυτα χλωριόντα των αδρανών με χρήση ποτενσιόμετρου.

Εφαρμόζεται στα αδρανή σκυροδέματος, κατόπιν ειδικών απαιτήσεων (σκυρόδεμα εκτεθειμένο σε θαλάσσια άλατα κλπ)

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

(άρθρο 8)

Προσδιορισμός των ευδιάλυτων στο νερό SO₃

Προσδιορίζεται η περιεκτικότητα σε ευδιάλυτα SO₃  από το σχηματισμό του ιζήματος BaSO₃   σε  όξινο περιβάλλον.

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

(άρθρο 10)

Προσδιορισμός ολικού Θείου

Προσδιορίζεται η περιεκτικότητα σε ολικό θείο με χρήση βρώμιου και νιτρικού οξέος.

Εφαρμόζεται στα αδρανή σκυροδέματος καθώς και σε αδρανή βάσεων και υποβάσεων με ή όχι συνδετικό υλικό. Η ύπαρξη θειούχων ενώσεων σε αδρανή υλικά είναι δυνατόν να προκαλέσει διογκώσεις στο σκυρόδεμα

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

(άρθρο 11)

Προσδιορισμός ευδιάλυτων σε οξέα SO₃

Προσδιορισμός της περιεκτικότητας των SO3 με χρήση ΗCl .

Εφαρμόζεται στα αδρανή σκυροδέματος και βάσεων- υποβάσεων με ή όχι συνδετικό υλικό

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

 (άρθρο 12)

Προσδιορισμός οργανικών προσμίξεων

Προσδιορισμός της ύπαρξης οργανικών προσμίξεων με χρωματογραφική μέθοδο ελέγχου.

Οι οργανικές προσμίξεις παρεμποδίζουν την πήξη και την σκλήρυνση σκυροδέματος ή κονιάματος, και είναι δυνατόν να χρωματίσουν τις επιφάνειες αυτών. Εφαρμόζεται σε αδρανή σκυροδέματος, κονιάματος και σε αδρανή βάσεων- υποβάσεων με ή όχι συνδετικό υλικό.

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

(άρθρο 15-1)

ΑSTM C-33

Προσδιορισμός της περιεκτικότητας σε φουλβικό οξύ

Το φουλβικό οξύ αποτελεί βλαπτική οργανική πρόσμιξη. Προσδιορίζεται η ποσότητα του φουλβικού οξέος συγκρίνοντας το δείγμα με πρότυπο χρωματογραφικό δίσκο.

Έχει εφαρμογή σε αδρανή σκυροδέματος, κονιάματος αδρανή για βάσεις και υποβάσεις με ή όχι συνδετικό υλικό. Στην Ελλάδα προς το παρόν δεν εφαρμόζεται.

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

 (άρθρο 15-2)

Προσδιορισμός των οργανικών προσμίξεων λεπτόκοκκων αδρανών με  δοκιμές κονιάματος

Προσδιορισμός της επιρροής των οργανικών προσμίξεων στην αντοχή καθώς και στο χρόνο πήξης κονιάματος.

Έχει εφαρμογή σε αδρανή κονιάματος, σκυροδέματος, αδρανή για βάσεις και υποβάσεις με ή όχι συνδετικό υλικό που δεν πληρούν τις απαιτήσεις των άρθρων 15.1 ή και 15.2

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

(άρθρο 15.3)

ASTM C 87

Προσδιορισμός διάσπασης  πυριτικού δι-ασβεστίου και  σιδήρου - Αποσύνθεση αερόψυκτων σκωριών υψικαμίνου

Οι επιφάνειες της θραυσμένης σκωρίας υψικαμίνου όταν υποβάλλονται σε υπεριώδη ακτινοβολία δίνουν φαινόμενα φθορισμού στην περιοχή του ορατού φωτός. Η όψη και το χρώμα του φθορισμού επιτρέπουν τον διαχωρισμό των σκωριών που είναι δυνατόν να υποστούν διάσπαση του πυριτικού

Έχουν εφαρμογή σε σκωρίες υψικαμίνου που παράγονται με ψύξη στον αέρα. Χαρακτηρίζουν τη σταθερότητα όγκου και την τάση για αποσάθρωση του υλικού.

Εφαρμόζεται σε αδρανή σκυροδέματος, ασφαλτομιγμάτων, αδρανή βάσεων/ υποβάσεων, και σε βράχους θωράκισης.

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

(άρθρα 19.1 και 19.2)

Σταθερότητα όγκου - Αποσύνθεση σκωριών σιδήρου

Προσδιορισμός της ιδιότητας αποσύνθεσης της σκωρίας που οφείλεται στην καθυστερημένη ενυδάτωση της ασβέστου ή της μαγνησίας, μετρώντας την διαφορά του όγκου σε ένα συμπυκνωμένο δοκίμιο, πριν και μετά την διέλευσή του μέσα σε ένα ατμόλουτρο.

Έχει εφαρμογή σε σκωρίες ηλεκτροκαμίνων χαλυβουργίας, που χρησιμοποιούνται για αδρανή ασφαλτομιγμάτων, βάσεων/ υποβάσεων και σε βράχους θωράκισης.

ΕΛΟΤ ΕΝ 1744-1

(άρθρο 19.3)

ΕΛΟΤ ΕΝ 13383-2

Δυνητική Βλαπτικότητα Αδρανών σύμφωνα με την αλκαλοπυριτική αντίδραση

Προσδιορίζονται οι αλλοιώσεις του σκυροδέματος οι οποίες οφείλονται στην αντίδραση ορισμένων συστατικών των αδρανών υλικών με τα αλκάλια του τσιμέντου . Πριν την εξέταση απαιτείται η πετρογραφική εξέταση του αδρανούς

Εφαρμόζεται κυρίως σε νέες πηγές λήψης αδρανών υλικών που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν σε σκυρόδεμα. Τις τελευταίες δεκαετίες και στην Ελλάδα εφαρμόζεται επίσης και σε αδρανή παλαιών πηγών για έργα που έχουν υψηλές απαιτήσεις ανθεκτικότητας.

Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, σε περίπτωση που δεν υπάρχει μακροχρόνια εμπειρία σχετικά με τις πιθανές αλλοιώσεις που μπορεί να προκαλέσει ο συνδυασμός ενός αδρανούς νέας πηγής με το τσιμέντο τότε είναι αναγκαίο να ληφθούν τα επόμενα μέτρα:

α) οριοθέτηση του συνολικού  ποσοστού αλκαλίων στο σκυρόδεμα

β) χρήση τύπου τσιμέντου με χαμηλή  περιεκτικότητα σε αλκάλια

γ) χρήση ενός συνδυασμού αδρανών μη βλαπτικού

δ)  οριοθέτηση του βαθμού κορεσμού του σκυροδέματος στο νερό

ΑSTM C-227

CEN Report CR1901

Bitumen Number

Προσδιορίζει την φαινόμενη πυκνότητα ενός μίγματος νερού/filler, εκφραζόμενη αριθμητικά. Δηλώνει την ποσότητα νερού, όπου αναμεμιγμένη με 100g filler, δίνει μίγμα καθορισμένου φαινομένου ιξώδους.

Έχει εφαρμογή σε filler που χρησιμοποιούνται για αδρανή ασφαλτομιγμάτων, ώστε να ελέγχεται κανονικά η παραγωγή.

ΕΛΟΤ ΕΝ 13179-2

Delta Ring & Ball

Προσδιορίζει την διαφορά (αύξηση) του σημείου μάλθωσης του μίγματος ασφάλτου και filler, σε σχέση με το σημείο μάλθωσης της ασφάλτου και εκφράζεται σε °C.

Έχει εφαρμογή σε filler που χρησιμοποιούνται για αδρανή ασφαλτομιγμάτων. Αναλύει την διαδικασία που χρησιμοποιείται για να προσδιοριστεί το αποτέλεσμα της σκλήρυνσης του filler όταν αναμιγνύεται με άσφαλτο.

ΕΛΟΤ ΕΝ 13179-1