2.4.2. ΑΜΜΟΣ ΦΥΣΙΚΗ - ΣΥΛΛΕΚΤΗ

 

 

1. Ορισμός

2. Χαρακτηριστικά υλικού και έλεγχοι ποιότητας

3. Στοιχεία παραγωγικής διαδικασίας

4. Αντενδείξεις χρήσης - απόψεις

5. Αποθήκευση - Μεταφορά - Συσκευασία

6. Στοιχεία παραγγελίας

 

 

1. Ορισμός

Σύμφωνα με τον ΚΤΣ 97: ’μμος Φυσική- Συλλεκτή ονομάζεται το κλάσμα του φυσικής απόθεσης το οποίο διέρχεται από το κόσκινο   8 ή το 3/8΄΄ σε ποσοστό 100% και από το κόσκινο Νο 4 σε ποσοστό τουλάχιστον 95%.

Σύμφωνα με το ΕΛΟΤ ΕN- 12620:’μμος (fine aggegates) ονομάζεται το κλάσμα με μέγιστο κόκκο (D)≤4 mm

 

2. Χαρακτηριστικά υλικού και έλεγχοι ποιότητας

Τα χαρακτηριστικά της φυσικής –συλλέκτης άμμου σκυροδέματος και οι αντίστοιχες απαιτήσεις αναφέρονται στον ΚΤΣ-97 (άρθρο 4§3) καθώς και στο σχέδιο πρότυπο ΕΛΟΤ 408.Στα έγγραφα αυτά ορίζονται παράλληλα και οι αντίστοιχες μέθοδοι δοκιμών. Στην παράγραφο 1.5 του οδηγού αναγράφονται όλες αυτές οι μέθοδοι ελέγχου και γίνεται συσχέτιση με τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές μεθόδους .

Στον Πίνακα 2.4.2.2. αναγράφονται :

α) τα χαρακτηριστικά, οι απαιτήσεις και η προτεινόμενη Μin Συχνότητα Ελέγχου της φυσικής- συλλεκτής άμμου σκυροδέματος (*) σύμφωνα με ΚΤΣ και ΕΛΟΤ 408

β) τα χαρακτηριστικά, οι απαιτήσεις και η προτεινόμενη Μin Συχνότητα Ελέγχου της φυσικής- συλλεκτής σκυροδέματος σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 12620

(*) αποτελεί πρόταση των συγγραφέων (ο ΚΤΣ και το πρότυπο ΕΛΟΤ δεν ορίζει συχνότητες)

 

Χαρακτηριστικά

Όρια υλικού με βάση

ΚΤΣ –97 και ΕΛΟΤ 408

Προτεινόμενη Μin Συχνότητα Ελέγχου

Όρια Υλικού με βάση το ΕΛΟΤ ΕΝ 12620

Min Συχνότητα Ελέγχου με βάση ΕΝ

Γενικά

Δειγματοληψία

20 Κg

Προηγείται όλων των δοκιμών

M=6 X D1/2 Xpb (*)

Προηγείται όλων των δοκιμών

Μείωση εργαστηριακού Δείγματος

Ποικίλουν ανάλογα με την δοκιμή

Προηγείται όλων των δοκιμών

Ποικίλουν ανάλογα με την δοκιμή

Προηγείται όλων των δοκιμών

Έλεγχος Ορυκτολογικών Συστατικών- Απλοποιημένη Πετρογραφική Εξέταση

Να αποφεύγονται:

  •  οπάλιος, ρυόλιθος, χαλκιδονίτης, δακίτης, ανδεσίτης κλπ (με άμορφο πυρίτιο)

  • δολομιτικά

  • ζεόλιθοι

 Να ελέγχονται:

  • αργιλικοί σχιστόλιθοι,

  • αποσαθρωμένοι βασάλτες, διαβάσης,

  • ενώσεις θείου,  σιδήρου, χλωριούχες, μολύβδου, νιτρικά, κ.ά.

1/3 έτη ή κάθε φορά που μακροσκοπικά παρατηρείται αλλαγή στην δομή του πετρώματος

Η πετρογραφική εξέταση και η κατηγοριοποίηση του πετρώματος είναι συχνά δυνατόν να δώσουν σαφείς πληροφορίες για την συμπεριφορά του πετρώματος σε διάφορες καιρικές συνθήκες

 

Μη επιθυμητά  πετρώματα:

  •  κρυσταλλικός σχιστόλιθος, φυλλίτης

  • κιμωλία, μάργα

  • αργιλικός σχιστόλιθος

  •  πετρώματα χαλαρά συνδεδεμένα με αργιλικά  ορυκτά

1/3 έτη

Δυνητική Βλαπτικότητα Αδρανών σύμφωνα με την αλκαλοπυριτική αντίδραση

 

Σε περιπτώσεις νέων πηγών αδρανών για τα οποία δεν υπάρχει επαρκής πολυετή πείρα, σε περιπτώσεις αμφιβολιών λόγω ύπαρξης βλαπτικών συστατικών (ορισμένες μορφές SiO3 ή υψηλά ποσοστά SiO3 κλπ) που αντιδρούν με τα αλκάλια του τσιμέντου ή σε περιπτώσεις που ο προδιαγραφές ανθεκτικότητας του έργου το απαιτούν.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις που ισχύουν στο τόπο χρήσης των αδρανών

Όταν απαιτείται από τις προδιαγραφές ή σε περιπτώσεις αμφιβολιών

Γεωμετρικά

Kοκκομετρική Διαβάθμιση

         % P

  • 3/8΄΄ ή στο  8 ≤100

  • No 4 ή στο 4 mm ≤95

  • 0,25mm<24   (για C25/30 και άνω)

  • 0,25 mm<30   (για C20/25 και κάτω)

  • 0,25 mm<37 

    (για άοπλο χωρίς 

        ειδικές απαιτήσεις)

    

1/εβδομάδα

D≤4 και d=0

% P

  • 2 D = 100,

  • 95 ≤ 1,4 D ≤100

  • 85 ≤       D ≤99

Ταυτοποίηση υλικού: GF85

1/εβδομάδα

Ποσοτικός Προσδιορισμός Παιπάλης

P % στο αμερικάνικο κόσκινο Νο 200 (0,075mm)

≤ 5 (για οπλισμένο και άοπλο)

 

1/εβδομάδα

P% στο κόσκινο 0,063 mm

≤ 3 ~> f3

≤ 10  ~>  f10

≤ 16 ~>  f16

≤ 22 ~>  f22

>22 ~>  f Declared (κατά δήλωση του παραγωγού)

Χωρίς απαιτήσεις ~> fNR

1/εβδομάδα

Ποιοτικός Προσδιορισμός Παιπάλης

Δοκιμή Ισοδυνάμου ’μμου (SE)

  • ≥ 75 (για δυσμενείς συνθήκες)

  • ≥ 70 (για επιμελημένη παραγωγή)

  • ≥ 65 (για συνήθεις κατασκευές)

 

 

 

1/εβδομάδα

Μέχρι στιγμής δεν έχουν προσδιοριστεί όρια σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Κάθε χώρα μέλος της ΕΟΚ θα προσδιορίσει τα δικά της. Εντούτοις μία άμμος θεωρείται ότι ικανοποιεί τις απαιτήσεις του προτύπου σχετικά μη την ποιότητα της παιπάλης αν:

α) το ποσοστό της παιπάλης (<0,063 mm) <3% ή

β) ικανοποιεί τις εθνικές απαιτήσεις για την δοκιμή  Ισοδύναμου άμμου ή

γ) ικανοποιεί τις εθνικές απαιτήσεις για την δοκιμή Μπλε του μεθυλενίου ή

δ) υφίσταται πολυετής πείρα για την καταλληλότητα αυτής της άμμου

1/εβδομάδα SE ή VB

Ποιοτικός Προσδιορισμός Παιπάλης

Δοκιμή Μπλε του Μεθυλενίου

Η δοκιμή αυτή δεν περιλαμβάνεται στους Ελληνικούς Κανονισμούς και πρότυπα

-

Ισχύει ότι και για την Δοκιμή Ισοδυνάμου ’μμου

1/εβδομάδα

SE ή VB

Φυσικά

Προσδιορισμός Φυσικής Υγρασίας

Χωρίς όρια

Προηγείται πολλών άλλων δοκιμών

Χωρίς όρια

Προηγείται πολλών άλλων δοκιμών

Ειδικά βάρη (Φαινόμενο και μικτό)

2,4-3

1/έτος

≥ 2

1/έτος

Υδαταπορροφητικότητα

Χωρίς όριο

1/έτος

Χωρίς όριο

 

1/έτος

Φαινόμενο βάρος και % όγκου κενών

Χωρίς όριο

1/έτος

Χωρίς όριο

-

Μηχανικά

Los Angeles

≤40%

1/έτος

Η δοκιμή γίνεται μόνο στα χονδρόκοκκα αδρανή

 

Ανθεκτικότητα σε θερμικές και καιρικές μεταβολές

Αντοχή σε αποσάθρωση με θεϊκό μαγνήσιο (Υγεία)

≤10 %

1/έτος

Ανάλογα με το κλίμα

≤18% ~>  MS18

≤25% ~>  MS25

≤35% ~>  MS35

>35% ~> MS Declared (κατά δήλωση του παραγωγού)

Χωρίς απαιτήσεις  ~> MSNR

1 /2 έτη

Σταθερότητα όγκου –Συστολή  Ξήρανσης

Η δοκιμή δεν προβλέπεται από τους Ελληνικούς Κανονισμούς

-

Η συστολή ξήρανση που μετριέται σε πρίσματα σκυροδέματος μεγίστου κόκκου 20mm πρέπει να είναι  < 0,075%

 

1/5έτη

Χημικά

Οργανικές Προσμίξεις

Ανοιχτόχρωμο του Δείκτη

1/έτος

Ανοικτόχρωμο του δείκτη σύμφωνα με  την  δοκιμή του υδροξειδίου του Νατρίου

Σε περίπτωση σκουρόχρωμου αποτελέσματος (ύπαρξη χουμικών προσμίξεων) απαιτείται η διεξαγωγή της δοκιμής του φουλβικού οξέος.

Όρια αποδοχής: Τμήμα δίσκου Α, Β, C, D

 

1/έτος σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος

1/έτος

Oργανικές προσμίξεις  λεπτόκοκκων αδρανών στην αντοχή κονιάματος

 

 

Κάθε φορά που η χρωματογραφική μέθοδος δώσει αρνητικά αποτελέσματα

Αύξηση του χρόνου πήξης του κονιάματος  ≤120 min

Μείωση θλιπτικής αντοχής κονιάματος      ≤  20%

1/έτος

σε περίπτωση που οι άλλες μέθοδοι δώσουν αρνητικά αποτελέσματα

Ελαφροβαρείς προσμίξεις

Δεν αναφέρεται αντίστοιχη δοκιμή

-

< 0,5% για επιχρισμένο σκυρόδεμα

< 0,25% για ανεπίχρηστο

Γενικότερα σε περίπτωση ύπαρξης σημαντικού ποσοστού, πρέπει να δηλώνεται

2/έτος σε περίπτωση αμφιβολιών

Κόκκοι Κερατολίθου (ειδικού βάρους <2,35 gr/cm3 )

≤5%,

≤1% σε περίπτωση σκυροδέματος εκτεθειμένου σε καιρικές συνθήκες

Ανά πηγή υλικού ή σε περίπτωση αμφιβολιών

Δεν αναφέρεται αντίστοιχη δοκιμή

-

Τεμάχια γαιανθράκων ή λιγνιτών

≤1%

≤0,5% όταν πρόκειται για ανεπίχρηστο σκυρόδεμα ι

Ανά πηγή υλικού ή σε περίπτωση αμφιβολιών

Δεν αναφέρεται αντίστοιχη δοκιμή

-

Ενώσεις θείου

(θειικό ασβέστιο, υπό μορφή ανυδρίτη ή υπό μορφή γύψου, ως θειούχο ασβέστιο)

Δεν υπάρχει όριο.

Πρέπει ωστόσο να δηλώνεται για προστασία του σκυροδέματος έναντι των διογκώσεων

Ανά πηγή υλικού ή σε περίπτωση αμφιβολιών

Αναφέρεται εναλλακτική δοκιμή

-

Χλωριόντα

Για φυσική άμμο από θάλασσα που δεν έχει πλυθεί η περιεκτικότητα σε χλωριούχα άλατα εκφρασμένη σε ισοδύναμο ποσοστό CaCl2 θα πρέπει να είναι <1%

 

Ανά πηγή υλικού ή σε περίπτωση αμφιβολιών

Θα πρέπει να προσδιορίζονται και να δηλώνονται από τον παραγωγό

1/εβδομάδα (για φυσικές άμμους από θαλάσσιες πηγές λήψης )

1/2 έτη (για τις υπόλοιπες φυσικές άμμους)

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.4.2.2


 

 

3. Στοιχεία παραγωγικής διαδικασίας

α) Εξόρυξη

Η φυσική-συλλεκτή άμμος βρίσκεται σε φυσικές θαλάσσιες, λιμναίες ή ποταμίσιες αποθέσεις.   Η φόρτωσή της από την θάλασσα γίνεται με αρπάγη, προσαρμοσμένη σε πλοίο-φορτηγό, ενώ σε άλλες περιπτώσεις με εκσκαφέα ανεστραμμένου κάδου.

 

β) Διαδικασία Θραύσης- Κοσκίνισης

Η παραγωγή της φυσικής – συλλεκτής άμμου γίνεται με τροφοδότηση του συγκροτήματος κοσκίνισης με καθαρό κυρίως υλικό, απαλλαγμένο από αργιλικές ή άλλες προσμίξεις.

Σε κάθε περίπτωση το υλικό υποβάλλεται σε πλύσιμο ώστε να απομακρυνθεί η  συγκολλημένη άργιλος και άλλες τυχόν επιβλαβείς προσμίξεις που περιβάλλουν τους κόκκους, ανάλογα με την πηγή λήψης του υλικού.

 

Ένα σύνηθες συγκρότημα υγρής κοσκίνισης άμμου αποτελείται από:

 

Τα κόσκινα εκπλύσεως διακρίνονται σε:

Τα καταστρώματα των κοσκίνων κατασκευάζονται από πλέγματα χαλύβδινα ή ελαστικά, τετράγωνης, κυκλικής ή ορθογώνιας βροχίδας.

Για την υγρή κοσκίνιση της άμμου προτιμώνται τα ελαστικά πλέγματα Αυτά τα πλέγματα αποφεύγουν το φράξιμο των οπών, δεν σκουριάζουν, παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη ανθεκτικότητα από τα χαλύβδινα και περιορίζουν τον θόρυβο. Το μειονέκτημά τους είναι ότι κοστίζουν περισσότερο.

Για τα κεκλιμένα (μεγάλη κλίση ως προς την οριζόντια θέση) δονούμενα κόσκινα, προτιμώνται πλέγματα που έχουν ορθογώνιες οπές με παράλληλη διάταξη της μέγιστης διάστασης στην φορά τροφοδοσίας του υλικού.

Για άμμους που περιέχουν μεγάλη περιεκτικότητα κολλώδους αργίλου συνιστάται η χρήση περιστροφικού κοσκίνου (tumbling scrubber)

 

Σε ορισμένες περιπτώσεις συναντώνται επίσης τα κάτωθι μηχανήματα:

 

Θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην εκλογή και στην ρύθμιση των μηχανημάτων κοσκίνισης, ώστε το τελικό προϊόν να παρουσιάζει σταθερότητα ποιοτικών χαρακτηριστικών και να είναι απαλλαγμένο από:

1.       αργιλικές προσμίξεις

2.       υπερμεγέθεις κόκκους

3.       υψηλό ποσοστό παιπάλης

 

γ) Έλεγχοι

Δοκιμές προκαταρκτικού τύπου πρέπει να πραγματοποιούνται, ώστε να διαπιστωθεί η συμμόρφωση των υλικών με τις προδιαγραφές, στις παρακάτω περιπτώσεις::

1.       Όταν πρόκειται για νέες πηγές λήψης αδρανών για τις οποίες ο παραγωγός δεν διαθέτει επαρκή στοιχεία ή δεν υφίσταται πολυετή πείρα

2.       Όταν υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση στην φύση του μητρικού πετρώματος ή στις συνθήκες της επεξεργασίας των αδρανών  που επηρεάζουν τα χαρακτηριστικά του τελικού προϊόντος

Τα αποτελέσματα των προκαταρκτικών δοκιμών πρέπει να αποτελούν σημείο εκκίνησης του ελέγχου της παραγωγής αυτού του υλικού

Ο παραγωγός για την ικανοποίηση των προδιαγραφών του προϊόντος πρέπει να εφαρμόζει διαδικασίες για την ταυτοποίηση και τον έλεγχο της παραγωγής του. Μεταξύ των διαδικασιών αυτών πρέπει να περιλαμβάνονται εκείνες οι οποίες διευκρινίζουν τους κανόνες συντήρησης και ρύθμισης των μηχανημάτων επεξεργασίας, δειγματοληψίας των υλικών κατά την διάρκεια της παραγωγής, τις μετατροπές της παραγωγικής διαδικασίας σε περίπτωση κακοκαιρίας κλπ

 

 

4. Αντενδείξεις χρήσης - απόψεις

Οι κυριότερες πηγές λήψης της φυσικής-συλλεκτής άμμου είναι οι κοίτες ή παλαιοκοίτες ποταμών ή χειμάρρων.

Θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην ορυκτολογική σύσταση των αποθέσεων αυτών και απαιτούνται προκαταρκτικές εργαστηριακές δοκιμές ώστε να διαπιστωθεί η καταλληλότητα χρήσης κυρίως όσον αφορά τις ιδιότητες που επηρεάζουν την ανθεκτικότητα του σκυροδέματος και συνεπώς της κατασκευής στο χρόνο.

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται σε αποθέσεις που περιέχουν υψηλό ποσοστό άμορφων προσμίξεων οξειδίου του πυριτίου. Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να γίνεται εξέταση της φυσικής-συλλεκτής άμμου σκυροδέματος για διερεύνηση της δυνητικής βλαπτικότητας σύμφωνα με τις μεθόδους της αλκαλοπυριτικής αντίδρασης.

Η επιμελημένη έκπλυση – κοσκίνιση της φυσικής-συλλεκτής άμμου σκυροδέματος αποτελεί ένα από τους κυριότερους παράγοντες (όχι όμως και τον μοναδικό) για την ποιότητα του παραγόμενου τελικού προϊόντος

Η δημιουργούμενη υψηλή υγρασία της φυσικής –συλλεκτής άμμου, λόγω υγρής κοσκίνισης, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην παραγωγή σκυροδέματος ώστε να γίνεται η ανάλογη διόρθωση στο νερό ανάμιξης.

 

 

5. Αποθήκευση - Μεταφορά - Συσκευασία

Αποθήκευση-Χειρισμός 

Ο παραγωγός πρέπει να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να διατηρεί την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος τόσο κατά την εσωτερική διακίνηση του από την παραγωγή στο σημείο απόθεσης, κατά την αποθήκευση του, όσο και κατά την φόρτωση στο τελικό μέσο μεταφοράς

Ειδικότερα, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα παρακάτω:

 

α) να διατηρούνται καθαροί –απαλλαγμένοι από βλαβερά συστατικά οι σωροί των τελικών προϊόντων

 

β) να αποφεύγεται ο διαχωρισμός των κόκκων των προϊόντων κατά την εκφόρτωση τους στον σωρό αποθήκευσης (διατήρηση μέγιστου ύψους του σωρού)

γ) να εξασφαλίζεται η καθαρότητα των μηχανημάτων μεταφοράς, απόθεσης, φόρτωσης (καρότσες φορτηγών-κουβάς φορτωτή κλπ)

 

δ) να προφυλάσσονται οι σωροί της άμμου από δυσμενείς καιρικές συνθήκες όπως ισχυρές  βροχοπτώσεις, δυνατοί άνεμοι, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν τα χαρακτηριστικά του προϊόντος

 

Μεταφορά

Οι συνθήκες μεταφοράς είναι δυνατόν να επηρεάσουν καθοριστικά την ποιότητα του προϊόντος προς χρήση. Πρέπει να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα προστασίας τόσο κατά την οδική όσο, κυρίως, κατά την θαλάσσια μεταφορά του.

Στην περίπτωση της οδικής μεταφοράς, επειδή πριν την έξοδο των φορτηγών από το λατομείο συνηθίζεται η διαβροχή της άμμου με νερό θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην αυξάνεται απαγορευτικά η περιεκτικότητα των χλωριόντων στο τελικό προϊόν.

 

Συσκευασία

Σύμφωνα με  τις Ευρωπαϊκές προδιαγραφές, σε περίπτωση που τα αδρανή συσκευάζονται, οι μέθοδοι και τα υλικά συσκευασίας δεν πρέπει να μολύνουν ή να απομιγνύουν το τελικό προϊόν.      

 

 

6. Στοιχεία παραγγελίας

Ονοματολογία

Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα ισχύουσες Ελληνικές προδιαγραφές η ονοματολογία του προϊόντος  είναι:

-   Φυσική ’μμος σκυροδέματος ή άμμος ποταμού (χωρίς να προσδιορίζεται το μέγεθος του μέγιστου κόκκου)

Σύμφωνα με το ΕΛΟΤ ΕΝ 12620:

 Η ονοματολογία του προϊόντος καθορίζεται από το μέγεθος του μέγιστου κόκκου έτσι τα συνηθέστερα προϊόντα της άμμου σκυροδέματος είναι

-          ’μμος 0/4

-          ’μμος 0/2

-          ’μμος 0/1

Επίσης, τα στοιχεία που θα πρέπει να δίνονται ώστε να καθορίζεται επαρκώς η άμμος είναι

-          Πηγή λήψης και όνομα παραγωγού

-          Είδος αδρανούς (σύμφωνα με ΕΛΟΤ ΕΝ 932-3)

 

 Συμφωνία αγοραστή-προμηθευτή

Ισχύει ότι και για την Θραυστή άμμο σκυροδέματος