2. Προβλήματα κατά την αντίδραση ή ξήρανση
Λανθασμένη μεθοδολογία ή πρακτική κατά την εφαρμογή είναι συνηθισμένη αιτία διαφόρων προβλημάτων. Λανθασμένη επιλογή ή ελλιπής συντήρηση εξοπλισμού βαφής, μή εξειδικευμένοι βαφείς, ή ακόμη και οι καιρικές συνθήκες κατά την ώρα της εφαρμογής μπορεί να έχουν σημαντική επίπτωση στο τελικό αποτέλεσμα.
Χονδροί κόκκοι («μπιμπίκια») από κατάλοιπα και σκόνη
Πριν από οποιαδήποτε επαναβαφή θα πρέπει να απομακρύνονται η σκόνη και κατάλοιπα από τριψίματα, γυαλοχαρτίσματα, αμμοβολές, ή άλλη μηχανική προεργασία της επιφάνειας. Στην αντίθετη περίπτωση τα κατάλοιπα αυτά θα εγκλωβιστούν στην βαμμένη επιφάνεια, επηρεάζοντας την εμφάνισή της και την απόδοση του συστήματος.
Δάκρυσμα ή "τρέξιμο" - Sagging
Tο δάκρυσμα προκαλείται από τους εξής παράγοντες:
Το χρώμα εφαρμόζεται σε μεγαλύτερο πάχος από το επιτρεπτό όριο
Στο χρώμα έχει προστεθεί ποσότητα αραιωτικού μεγαλύτερη από το επιτρεπτό
Το πινέλο δεν στραγγίζεται καλά πριν το βάψιμο
Το πιστόλι βαφής τοποθετείται υπερβολικά κοντά στην επιφάνεια κατά την εφαρμογή.
Μετά την πλήρη αντίδραση το χρώμα μπορεί να εμφανίσει ρωγμές και να αποκαλυφθεί το υπόστρωμα. Εφόσον παρατηρηθεί τρέξιμο κατά τη βαφή θα πρέπει να απομακρύνεται όσο η επιφάνεια είναι ακόμη υγρή. Επιδιόρθωση μετά το στέγνωμα απαιτεί απομάκρυνση του χρώματος και επαναβαφή.
Σημάδια πινέλου (βενιές)
Αν η συνταγή του χρώματος δεν είναι καλά ισορροπημένη, αν το χρώμα πριν την εφαρμογή με πινέλο αραιωθεί με διαλυτικό που δεν είναι κατάλληλο ή αν ο τεχνίτης δεν έχει την κατάλληλη εμπειρία, το χρώμα δεν «στρώνει» καλά και δεν κλείνουν τα σημάδια του πινέλου. Το ίδιο συμβαίνει αν χρησιμοποιηθεί πινέλο για την εφαρμογή ταχύστεγνου χρώματος πιστολιού.
Κρατήρες, τρύπες και πόροι
Συνήθης αιτία εμφάνισης των παραπάνω είναι λανθασμένη τεχνική κατά τη βαφή, όπως μεγάλο πάχος βαφής, υψηλός εξαερισμός ή άνεμος, μεγάλη πίεση αέρα κατά την εφαρμογή με πιστόλι ή μεγάλη απόσταση εφαρμογής. Κατά την εφαρμογή μεγάλου πάχους παγιδεύεται αέρας στο χρώμα, ο οποίος διαφεύγει κατά την αντίδραση και προκαλεί τα παραπάνω φαινόμενα. Κατά συνέπεια εμφανίζεται τοπική διάβρωση της επιφάνειας και αποκόλληση του χρώματος γύρω από τους κρατήρες.
Εφόσον παρατηρηθεί εμφάνιση κρατήρων κατά τη βαφή αυτοί θα πρέπει να απομακρύνονται όσο η επιφάνεια είναι ακόμη υγρή. Επιδιόρθωση μετά το στέγνωμα απαιτεί απομάκρυνση του χρώματος και επαναβαφή.
Ανεπαρκές πάχος βαφής
Συνήθως αποτέλεσμα λανθασμένης τεχνικής βαφής ή ελέγχου (ελλιπής χρήση παχύμετρου). Επίσης μπορεί να προκληθεί από προσθήκη υπερβολικής ποσότητας διαλύτη στο χρώμα. Σημειώνεται ότι συνήθως η εφαρμογή με ρολό ή πινέλο έχει ως αποτέλεσμα μικρότερο πάχος βαφής από ότι η εφαρμογή με πιστόλι.
Τα σημεία με μικρό πάχος βαφής μπορούν να επαναβαφούν σύμφωνα με το χρονικό όριο επαναβαφής που αναφέρεται στο τεχνικό φυλλάδιο του χρώματος.
Υπερβολικό πάχος βαφής
Εκτός του ότι είναι οικονομικά ασύμφορο, μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς τη απόδοση του χρώματος. Ρωγμές, εγκλωβισμός διαλύτη, δάκρυσμα, κρατήρες και τρύπες είναι ορισμένα από τα φαινόμενα που μπορεί να προκληθούν. Συμβουλευτείτε τον προμηθευτή του χρώματος για πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης.
Διακοπές
Χαρακτηρίζονται έτσι οι περιοχές οι οποίες διέφυγαν της προσοχής του βαφέα ή όπου εφάρμοσε ανεπαρκές πάχος βαφής (π.χ. ελλιπής αλληλοεπικάλυψη). Αυτές οι περιοχές θα πρέπει να διορθώνονται πριν από τη εφαρμογή της επόμενης στρώσης. Σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη οξείδωση (pinpoint rusting) στη συγκεκριμένη περιοχή. Προτείνεται 50% αλληλοεπικάλυψη για κάθε πέρασμα, ώστε να αποφεύγεται το φαινόμενο αυτό.
Πλεονάζων ψεκασμός ή ξηρός ψεκασμός (κατά την εφαρμογή με πιστόλι)
Πολλά χρώματα έχουν την τάση για πλεονάζοντα ή ξηρό ψεκασμό αν δεν εφαρμοστούν σωστά. Ξηρός ψεκασμός είναι η μερική αντίδραση του χρώματος προτού φτάσει την επιφάνεια. Πλεονάζων ψεκασμός οφείλεται σε ελλιπή τεχνική κατά την εφαρμογή, είτε λόγω κακής ρύθμισης του πιστολιού είτε λόγω μεγάλης απόστασης από την επιφάνεια. Οδηγεί σε μη ομοιόμορφο υγρό υμένα και άγρια επιφάνεια σαν γυαλόχαρτο. Οι κυριότερες αιτίες είναι μεγάλη απόσταση ψεκασμού, αστάθεια στο κράτημα του πιστολιού, υψηλή θερμοκρασία, υψηλή πίεση στην αντλία του πιστολιού, άνεμος ή υπερβολικός εξαερισμός. Η αστάθεια του πιστολιού μπορεί να προκαλέσει αναπήδηση του χρώματος από την επιφάνεια και ανομοιόμορφο τελικό αποτέλεσμα.
Ο ξηρός ή πλεονάζων ψεκασμός πρέπει να απομακρύνεται πριν την επαναβαφή για να μή δημιουργηθεί οξείδωση του υποστρώματος ή κακή πρόσφυση μεταξύ των στρώσεων.
Κυκλικά κενά (Fish eyes) - Κακή διαβροχή
Ορισμένες περιοχές της επιφάνειας δεν διαβρέχονται σωστά από το χρώμα. Οφείλεται συνήθως σε μόλυνση της επιφάνειας από λάδια, γράσα, σκόνη, υγρασία, σιλικόνη κλπ.
Blushing
Μπορεί να συμβεί πριν από την πλήρη αντίδραση του χρώματος από συμπυκνώματα και υγρασία στην επιφάνεια της βαφής, η οποία μορφοποιεί λευκά σημεία στην επιφάνεια. Όταν δημιουργηθεί το φαινόμενο, παραμένει στην επιφάνεια ακόμη και μετά το στέγνωμα του χρώματος.
Blooming (επίσης γνωστό ως amine blooming)
Εποξειδικά χρώματα, ειδικά όσα αντιδρούν με αμίνες, είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε ελλιπή αντίδραση σε ψυχρές συνθήκες με υψηλή υγρασία. Λαμβάνει χώρα αντίδραση η οποία εμφανίζει λευκούς λεκέδες στην επιφάνεια του χρώματος. Οι λεκέδες αυτοί είναι υδατοδιαλυτοί και πρέπει να αφαιρούνται με καθαρό ζεστό νερό και πανιά πριν την επαναβαφή, για την αποφυγή ελλιπούς πρόσφυσης μεταξύ των στρώσεων.
Ο έλεγχος των συνθηκών αντίδρασης ή ξήρανσης είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τη βέλτιστη απόδοση ενός συστήματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο έλεγχος αυτός γίνεται εμπειρικά.
Ζάρωμα
Το ζάρωμα εμφανίζεται συχνά σε αλκυδικά χρώματα ή χρώματα με βάση λαδιού όταν εφαρμόζονται σε μεγάλο πάχος. Τότε το εξωτερικό στρώμα αντιδρά πλήρως ενώ το εσωτερικό στρώμα του χρώματος παραμένει μαλακό.
Μετανάστευση - Bleeding
Λέκιασμα του χρώματος τελικής στρώσης από ενδιάμεσο χρώμα που περιέχει συνήθως λιθανθρακόπισσα ή άσφαλτο. Η λιθανθρακόπισσα μεταναστεύει πάντα μέσα από το τελικό χρώμα, οδηγώντας σε αλλαγή χρωματισμού. Η μετανάστευση αυτή μπορεί να προκύψει ακόμη και μετά από αμμοβολή, ενώ προκαλείται γρηγορότερα υπό το φώς του ήλιου. Ορισμένα πιγμέντα μπορούν επίσης να προκαλέσουν το φαινόμενο. Είναι σχεδόν αδύνατον να επιδιορθωθεί. Οι μεταχρωματισμένες περιοχές μπορούν να σφραγιστούν με χρώμα που περιέχει αλουμίνιο, χωρίς να εξασφαλιστεί η αποφυγή περαιτέρω μετανάστευσης.
Αποχρωματισμός
Παραπλήσιο φαινόμενο με αυτό της μετανάστευσης η οποία επίσης προκαλεί αποχρωματισμό. Οφείλεται συχνά στη ρητίνη που έχει χρησιμοποιηθεί στο χρώμα. Άλλες ρητίνες κιτρινίζουν στον ήλιο, ενώ άλλες στο σκοτάδι. Ορισμένα πιγμέντα επίσης προκαλούν αποχρωματισμούς. Πολλά χρώματα, ιδιαίτερα τα πιο ανοιχτόχρωμα, ξεθωριάζουν και γίνονται πιο μουντά με την πάροδο του χρόνου. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε χρώματα που προορίζονται για εσωτερική χρήση και ξεθωριάζουν ή αλλάζουν απόχρωση όταν εκτεθούν σε εξωτερικές συνθήκες. Συνηθέστερη εκδήλωση του φαινομένου αυτού στα οικοδομικά χρώματα είναι το κιτρίνισμα. Το κιτρίνισμα μάλιστα εκδηλώνεται ως επί το πλείστον με τον εξής τρόπο: τα χρώματα υδατικής διασποράς που χρησιμοποιούνται στους τοίχους συνήθως κιτρινίζουν ελάχιστα έως καθόλου. Τα αλκυδικά χρώματα, με τα οποία βάφονται τα ξύλινα αντικείμενα (κουφώματα, ντουλάπες κτλ) κιτρινίζουν κατά το μάλλον ή ήττον, περισσότερο μάλιστα στο σκοτάδι. Έτσι όταν αυτά τα δύο χρώματα είναι δίπλα το ένα με το άλλο, η διαφορά γίνεται εμφανέστερη.
Φλύκταινες - Φυσαλίδες
Από τις πιο συνήθεις αστοχίες, συσχετίζεται με την πρόσφυση του χρώματος. Ορισμένες φορές οι φυσαλίδες είναι ξηρές, και άλλες περιέχουν υγρό. Μπορεί να είναι μικρές ή μεγάλες, ανάλογα με το βαθμό πρόσφυσης με το υπόστρωμα ή μεταξύ των στρώσεων και με την εσωτερική πίεση του αερίου ή υγρού μέσα στη φυσαλίδα, ενώ εμφανίζονται συχνά στο σχήμα ημισφαιρίου. Οι βασικές κατηγορίες είναι οι εξής:
Φυσαλίδες μεταξύ του συστήματος βαφής και του υποστρώματος
Φυσαλίδες μεταξύ των διαφόρων στρώσεων του συστήματος.
Είναι επίσης δυνατή η εμφάνιση φυσαλίδων μέσα στην ίδια στρώση, από εγκλωβισμό αέρα ή διαλύτη ή και των δύο. Εμφανίζεται σπανιότερα από τις δύο πρώτες κατηγορίες.
Το φαινόμενο μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες:
⇨ Ώσμωση από διαλυτά πιγμέντα ή άλλα συστατικά, τα οποία απορροφούν υγρασία διαμέσου του υμένα. Επίσης οφείλεται σε διαλυτά άλατα που μολύνουν το υπόστρωμα ή την επιφάνεια μεταξύ των στρώσεων.
⇨ Μόλυνση της επιφάνειας από άλλα υλικά που εμποδίζουν την πρόσφυση του χρώματος (λάδια, σκόνη, κεριά κλπ). Στις περιπτώσεις αυτές εμφανίζονται ξηρές φυσαλίδες.
⇨ Χρήση ακατάλληλου shop primer (προσωρινού ασταριού). Όταν γίνει επαναβαφή με μόνιμο χρώμα το αστάρι δεν παρέχει την απαιτούμενη πρόσφυση, ή οι ισχυροί διαλύτες του τελικού χρώματος αποκολλούν το προσωρινό αστάρι από το υπόστρωμα.
⇨ Εγκλωβισμένοι διαλύτες στον υμένα πιθανόν αυξάνουν την προσρόφηση υγρασίας και να οδηγήσουν σε δημιουργία φυσαλίδων. Συνοδεύεται από οσμή διαλύτη.
Αποφολίδωση - ξεφλούδισμα
Συσχετίζεται πάντοτε με την πρόσφυση. Συνήθως οφείλεται σε ανεπαρκή προεργασία, μολύνσεις στο υπόστρωμα ή μεταξύ των στρώσεων, υπέρβαση του καθορισμένου χρόνου επαναβαφής ή σε κιμωλίαση. Επίσης προκαλείται από γήρανση ή παρατεταμένη έκθεση του χρώματος σε καιρικές συνθήκες.
Ρηγμάτωση
Στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλεται σε γήρανση και έκθεση σε καιρικές συνθήκες. Εμφανίζεται κυρίως σε τρεις τύπους: Checking, ρηγμάτωση, και mud-cracking.
Checking: Μικρές ρωγμές στην επιφάνεια, δεν διαπερνούν το συνολικό βάθος της επικάλυψης. Ορισμένες φορές δεν είναι ορατό με γυμνό οφθαλμό.
Ρηγμάτωση: Οι ρωγμές στο χρώμα εκτείνονται μέχρι το υπόστρωμα. Όσο πιο μεγάλο το πάχος του υμένα, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι τάσεις που αναπτύσσονται στην επιφάνεια της επικάλυψης. Όταν οι τάσεις αυτές είναι μεγαλύτερες από την εσωτερική συνοχή του χρώματος (συνήθως λόγω ελλιπούς συνταγής του χρώματος) εμφανίζονται ρωγμές. Επίσης δημιουργούνται από απότομες μεταβολές στην θερμοκρασία, που προκαλούν συστολοδιαστολές.
Mud-cracking (Σκάσιμο): Σκάσιμο που παίρνει μορφή παρόμοια με αυτήν της λάσπης όταν ξεραθεί και σκάσει. Παρατηρείται σε επικαλύψεις με μεγάλη περιεκτικότητα σε αδρανή, οι οποίες εφαρμόζονται σε μεγάλο πάχος. Παρατηρείται αμέσως μόλις τα διαλυτικά του χρώματος αρχίζουν να εξατμίζονται από την επιφάνεια. Όταν συμβεί, το χρώμα έχει πλέον χάσει τη συνοχή του και πρέπει να απομακρυνθεί.
Κιμωλίαση
Καθαρά επιφανειακό φαινόμενο, οφείλεται κυρίως στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλιακού φωτός. Εμφανίζεται σπάνια σε σκιασμένες περιοχές. Υγρασία, οξυγόνο και ατμοσφαιρική ρύπανση επίσης παίζουν ρόλο στην εμφάνιση του φαινομένου. Τα ανωτέρω αντιδρούν με το φορέα (ρητίνη) του χρώματος, αποδομώντας τον και αφήνουν τα πιγμέντα του χρώματος στην επιφάνεια, σχεδόν σαν σκόνη. Τα εποξειδικά χρώματα υφίστανται κιμωλίαση με πολύ μεγάλη ταχύτητα. Φορείς όπως τα ακρυλικά και οι πολυουρεθάνες επηρεάζονται λίγο από την ακτινοβολία του ηλίου και δεν παρουσιάζουν εύκολα κιμωλίαση.
Έλλειψη πρόσφυσης
Αν εμφανισθεί αμέσως μετά την εφαρμογή του χρώματος, οφείλεται σε μη συμβατότητα του χρώματος με την επιφάνεια προς βαφή, είτε αυτό είναι το πρώτο στρώμα, είτε άλλα στρώματα χρωμάτων. Επίσης μπορεί να οφείλεται σε κακή προετοιμασία της επιφάνειας, και αν δεν είναι η πρώτη στρώση, μπορεί να είναι κακή τήρηση των χρόνων επαναβαφής.
Απώλεια στιλπνότητας
Αν το χρώμα με την πάροδο του χρόνου εμφανίζει υπερβολικά γρήγορη μείωση της στιλπνότητας, συνήθως αυτό οφείλεται σε κακή ποιότητα ή κακή επιλογή φορέα χρώματος.
Συγκόλληση (blocking)
Εμφανίζεται συνήθως σε ξύλινες επιφάνειες, όπως τα παράθυρα. Όταν 2 ξύλινες επιφάνειες βαμμένες έρθουν σε επαφή, το χρώμα της μιας επιφάνειας κολλά με το χρώμα της άλλης, και όταν οι επιφάνειες αποχωριστούν τα κολλημένα χρώματα δημιουργούν πρόβλημα.