Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Ηρακλείου

«Η Παλιά Ηλεκτρική» δεν υπάρχει πια!

O Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Ηρακλείου, αναφερόμενος στο κτίριο της «Παλιάς Ηλεκτρικής» σημειώνει χαρακτηριστικά ότι «ένα αξιόλογο δείγμα της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής και κυρίως ένα κτίριο φορτωμένο με ιστορικές μνήμες, με χαρακτηριστική κοινωνική και οικονομική ταυτότητα, ένα ορόσημο για την περιοχή αλλά και την είσοδο της πόλης του Ηρακλείου στον 20ό αιώνα, έχασε τη φυσική του υπόσταση». O Σύλλογος υπογραμμίζει ότι το ΥΠ.ΠO., το ΥΠΕΧΩΔΕ, ο Δήμος Ηρακλείου και το Πανεπιστήμιο της Κρήτης οφείλουν να διερευνήσουν, να ανακαλύψουν και να γνωστοποιήσουν ποιοι σχεδιασμοί και ποιες διαδικασίες επέτρεψαν και στήριξαν αυτή την πράξη. Ακολούθως, ο Σύλλογος στην προσπάθειά του να αναζητήσει και να εκθέσει την επιστημονική προσέγγιση και την αρχιτεκτονική «λύση», που επέτρεψε να γίνει ένας σωρός από μπάζα και παλιοσίδερα το διατηρητέο ιστορικό μνημείο για να δομηθεί στη θέση του ένα νέο κτίριο, με νέα χρήση (πολύ σημαντική ομολογουμένως) που θα μιμείται τη μορφή και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του, κατονομάζοντας μάλιστα το έργο «Αποκατάσταση διατηρητέου κτιρίου» παρουσιάζει τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του, «όχι για την ιστορία μόνο αλλά για να αποτραπούν παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον». Αναλυτικά σημειώνεται:

1. Δεν τηρήθηκαν οι νόμιμες διαδικασίες, αφού ένα «διατηρητέο μνημείο» (στο σύνολό του και όχι το κέλυφος ή νότια όψη του) κατεδαφίζεται μόνο εφόσον αποχαρακτηριστεί ή κηρυχθεί επικινδύνως ετοιμόρροπο από το ΥΠ.ΠO. Όσον αφορά τα προσκτίσματα (δυτικά και ανατολικά του κεντρικού διατηρητέου), δεν είναι δυνατόν να εκδοθεί άδεια ανακατασκευής τους γιατί είναι αυθαίρετες κατασκευές, πάνω και κοντά στα τείχη (που κατεδαφίζονται μεν, δεν ξανακτίζονται δε). Για τα κτίρια αυτά, εκκρεμεί διαδικασία στο ΥΠΕΧΩΔΕ (και όχι στο ΥΠ.ΠO) να χαρακτηριστούν ως «συνοδευτικά» του διατηρητέου για να μπορέσουν να «ανακατασκευαστούν»! Επιπλέον το δυτικό εξακολουθεί να είναι ιδιοκτησία της ΔΕΗ. Όταν δε το Σεπτέμβριο θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία δεν θα υπάρχουν ούτε τα κτίρια ούτε το «διατηρητέο» που «συνοδεύουν»!
2. Ακόμα και αν είχαν τηρηθεί όλα τα ανωτέρω, η έκδοση της οικοδομικής άδειας ανακατασκευής για το σύνολο του έργου, έστω και με ευθύνη του Δημάρχου, προϋποθέτει επιπλέον εγκρίσεις και γνωματεύσεις από τη 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, το Τοπικό ή/και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), το Γρ. Τειχών και το Γρ. της Π. Πόλης. Διαδικασίες που ισχύουν και για την πιο απλή κατασκευή που γίνεται από ιδιώτη ή δημόσιο φορέα πάνω ή κοντά σε μνημεία και/ή μέσα στα όρια της Π. Πόλης. Πόσο μάλλον για κτιριακό συγκρότημα σε περιοχή του παράκτιου ενετικού οχυρωματικού μνημείου, την αρμοδιότητα του οποίου έχει η 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
3. Το έργο από «αποκατάσταση» του κτιρίου στην εγκριτική απόφαση του ΥΠ.ΠO. (έγκριση αρχιτεκτονικής μελέτης επισκευής, συντήρησης και ανάπλασης του διατηρητέου κτιρίου) γίνεται «αποκατάσταση» του κελύφους όταν εντάσσεται για χρηματοδότηση στο πρόγραμμα URBAN II (με κατεδάφιση και αναμόρφωση μάλιστα της βορεινής όψης) για να καταλήξει σε «ανακατασκευή» στην οικοδομική άδεια και στα τεύχη δημοπράτησης.
4. Η εντολή για «μη αλλοίωση της αρχιτεκτονικής του κτιρίου» της εγκριτικής απόφασης του ΥΠ.ΠO. αγνοείται πλήρως αφού ήδη από την ένταξη στο URBAN ΙΙ προβλέπονταν ανακατασκευές και όχι αναπλάσεις των εσωτερικών χώρων. 5. Ενώ στην περιγραφή του έργου στο URBAN II προβλέπεται η ενίσχυση του φέροντος οργανισμού του υφιστάμενου κτιρίου, στα τεύχη δημοπράτησης προβλέπεται η πλήρης κατεδάφισή του (σκεπές, πλάκες, δοκοί, υποστυλώματα, τοίχοι, θεμέλια) με νέο στατικό φορέα. Τα ανωτέρω σημειώνει ο σύλλογος είναι περιγραφές, ερμηνείες διαφορετικής φύσης έργου και είναι αδιανόητο να μην έπεσε στην αντίληψη των ατόμων που είχαν την αρμοδιότητα της προώθησης και υλοποίησης του έργου.

Επίσης θεωρεί αδιανόητο να μην έγινε αντιληπτή ειδικά από τα μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ) η πρόθεση κατεδάφισης ολόκληρου του διατηρητέου κτηρίου και να εκδοθεί Απόφαση του Υπουργού με θέμα την έγκριση μελέτης επισκευής του διατηρητέου! O Σύλλογος καταλήγει υπογραμμίζοντας: Εμάς, ως αρχιτέκτονες, δεν μας καλύπτει ότι το νέο κτίριο του ΜΦΙ θα μιμείται την ογκοπλασία της Ηλεκτρικής ή και θα εμπεριέχει μερικές αυθεντικές πετρούλες της! Μπορεί να είναι ένα καταπληκτικό έργο. Δεν μπορεί όμως να έχει καμιά σχέση με την Π. Ηλεκτρική, που πριν 10 χρόνια περίπου κρίθηκε αξιόλογο κτίριο και κηρύχτηκε από την πολιτεία «Διατηρητέο Βιομηχανικό Μνημείο». Εξάλλου, κατά την άποψή μας, ένα νέο, σύγχρονο αρχιτεκτονικό έργο πρέπει να έχει τη δική του μορφολογική έκφραση που θα σέβεται βέβαια και θα ερμηνεύει το δομημένο περιβάλλον στο οποίο εντάσσεται. ΓιΆ αυτούς τους λόγους το Δ.Σ. του ΣΑΝΗ θεωρεί ότι πρέπει α) να διερευνηθεί και γνωστοποιηθεί η διαδικασία που οδήγησε στην κατεδάφιση του διατηρητέου κτιρίου και β) οι αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠ.ΠO. να αναλάβουν την ευθύνη, όπως έχουν υποχρέωση και με βάση τα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στο χώρο, να αποφασίσουν για το «δέον γενέσθαι» σε αυτόν.