Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας

ΤΕΕ/Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας

ΠΡΟΣΥΝΕΔΡΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ HELECO

----------------  Ημερίδα: «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ» ----------------

22 Μαρτίου 2010, Θεσσαλονίκη, Κτίριο ΤΕΕ/ΤΚΜ

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

H διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί κρίσιμο τομέα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας και αναγνωρίζεται σήμερα ως σημαντικό και αδιαμφισβήτητο τμήμα του «δημόσιου χώρου». Τα απορρίμματα αφορούν και επηρεάζουν τη δημόσια υγεία, το περιβάλλον, την οικονομική παραγωγή και το προϊόν της χώρας, το οικογενειακό εισόδημα, ενώ είναι αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μια ρεαλιστική πρόταση προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της παραγωγής και διάθεση ςτων απορριμμάτων είναι η ταχύτερη προσέγγιση στην ολοκληρωμένη διαχείριση. Εδώ και περίπου 20 χρόνια στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πολιτική η διαχείριση στερεών αποβλήτων δεν εξαντλείται στα θέματα της τελικής διάθεσης, και μέσα από ένα ευρύτερο ολιστικό πλαίσιο αποδίδει μεγαλύτερη σημασία στις δράσεις:

·                 πρόληψη παραγωγής, που αποτελεί τον βασικό και κύριο στόχο,

·                 μείωση βλαπτικότητας

·                 ανακύκλωση

·                 επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση υλικών και ενέργειας

·                 ασφαλής διάθεση των υπολειμμάτων, ως ύστατη και αναπόφευκτη λύση χωρίς προβλήματα για το περιβάλλον.

Ιδιαίτερη βαρύτητα αποκτούν οι προσπάθειες μείωσης και ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων, οι οποίες συνεισφέρουν όχι μόνο στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στην εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας.

Σε επίπεδο χώρας, παλεύουμε να ξεπεράσουμε το μεσαίωνα των χωματερών και την υπέρβαση της αδιέξοδης, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά, ταφής. Δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί όλοι οι απαιτούμενοι ΧΥΤΑ ενώ ακόμα λειτουργούν ανεξέλεγκτες χωματερές. Παράλληλα δεν υλοποιούνται οι περιφερειακοί σχεδιασμοί, δεν έχουν κατασκευαστεί τα σημαντικότερα και ακριβότερα έργα, που είναι αυτά της επεξεργασίας, η ανακύκλωση κάνει ακόμα τα πρώτα της βήματα, και όχι σε όλους τους ΟΤΑ, ενώ δεν υπάρχουν λύσεις για επικίνδυνα στερεά απόβλητα όπως νοσοκομειακά, λυματολάσπες, αδρανή-μπάζα, βιομηχανικά, κλπ. Αντί να επιταχύνονται οι διαδικασίες διαπιστώνουμε πολλές κοινωνικές συγκρούσεις, κύρια γύρω από θέματα χωροθετήσεων ΧΥΤΑ αλλά και ελλιπέστατες υποδομές για την εξυπηρέτηση των ΧΥΤΑ.

Ένα σύγχρονο σύστημα διαχείρισης στερεών αποβλήτων πρέπει να είναι περιβαλλοντικά αποτελεσματικό, οικονομικά εφικτό και κοινωνικά αποδεκτό. Οι μέθοδοι και οι τεχνολογίες επεξεργασίας δεν αποτελούν από μόνες τους επίλυση του προβλήματος των στερεών αποβλήτων. Σε κάθε σενάριο απαιτείται συνδυασμός περισσοτέρων από μίας τεχνολογιών ή μεθόδων. Ως απαραίτητα στάδια του βέλτιστου σεναρίου διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων θεωρούνται η ανακύκλωση συσκευασιών και χαρτιού με διαλογή στη πηγή και η υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων. Υπολείπεται όμως ο προσδιορισμός των ενδιάμεσων σταδίων, της κυρίως επεξεργασίας δηλαδή των απορριμμάτων. Για το σκοπό αυτό εξετάζεται η αποτέφρωση αλλά και άλλες μέθοδοι ενεργειακής αξιοποίησης (πχ. αναερόβια χώνευση, αποτέφρωση του καύσιμου κλάσματος των απορριμμάτων-RDF/SRF, πυρόλυση, αεριοποίηση) οι οποίες μπορούν να ικανοποιήσουν, με τη σημερινή τεχνολογική στάθμη, τις νομοθετικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις, απαιτείται όμως να συνδυαστούν με συστήματα ανακύκλωσης υλικών στην πηγή αλλά και με χώρους υγειονομικής ταφής για το υπόλειμμα και να δώσουν βιώσιμες οικονομικά και τεχνολογικά λύσεις.

Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η «βιομηχανία» παραγωγής στερεών αποβλήτων παρακολουθεί την εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου, που προάγει την ανακύκλωση και την ανάπτυξη βιώσιμων τεχνολογιών επεξεργασίας, ενώ συνεχώς απομακρύνεται από την μέθοδο της υγειονομικής ταφής χωρίς επεξεργασία. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσονται οι μέθοδοι θερμικής επεξεργασίας και ενεργειακής ανάκτησης στερεών αποβλήτων, σε συνδυασμό με την προώθηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την πολιτική εξοικονόμησης ενέργειας και ορυκτών καυσίμων και μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου.

Ωστόσο, ισχυρές αντιρρήσεις και προβληματισμοί υπάρχουν για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ενεργειακής αξιοποίησης με αποτέφρωση, τους κινδύνους για την υγεία, την πολυπλοκότητα της τεχνολογίας και κύρια το υψηλό κόστος που συνεπάγεται. Κρίσιμο θέμα είναι η εξέλιξη των «θερμικών» τεχνολογιών και η μετάβαση σε τεχνικές με έμφαση στη δημιουργία λιγότερων υπολειμμάτων (αιωρούμενη τέφρα, εκπομπές αερίων κλπ.).

Οι τεχνοκρατικές παρεμβάσεις που προτείνονται για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, δεν μπορούν να υλοποιηθούν αποτελεσματικά μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο πολιτικής και λειτουργίας των αρμόδιων φορέων. Παράλληλα μέτρα και διαρθρωτικές αλλαγές που απαιτούνται είναι :

·          Αξιόπιστοι και αποτελεσματικοί Φορείς Διαχείρισης σ.α. με τεχνογνωσία και διοικητική επάρκεια

·          Ουσιαστική συμμετοχή των ΦΟΔΣΑ και των ΟΤΑ στο σχεδιασμό

·          Κοινωνικά δίκαιη και ισότιμη τιμολογιακή πολιτική, με αλλαγή των σημερινών προτύπων και συνδυασμό του κόστους με την ποσότητα, την ποιότητα αλλά και την περιβαλλοντική – οικολογική διάσταση της διαχείρισης

·          Τροποποίηση θεσμικού πλαισίου ώστε να υπάρχει ενιαίος περιφερειακός σχεδιασμός και μονάδες για όλα τα είδη των μη επικινδύνων στερεών αποβλήτων

·          Ανάληψη πολιτικής πρωτοβουλίας από την πλευρά της πολιτείας για την αντιμετώπιση της διαχείρισης των νοσοκομειακών και των επικινδύνων στερεών αποβλήτων και θεσμοθέτηση της διαχείρισης των αδρανών – κατασκευαστικών αποβλήτων

·          Ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων στη διαχείριση σ.α. με διασφάλιση χαμηλού κόστους υπηρεσιών για τον πολίτη και όχι υπεραξίας για τράπεζες και εργολάβους, όπως καταλήγουν τα ΣΔΙΤ

·          Διαπαιδαγώγηση και εκπαίδευση των πολιτών σε θέματα μείωσης των παραγόμενων απορριμμάτων, διαλογής στη πηγή και ανακύκλωσης,

Με βάση τους προβληματισμούς αυτούς, το ΤΕΕ/ΤΚΜ προτείνει τη διοργάνωση ενός προσυνεδρίου της HELECO 2011, με έμφαση σε θέματα διαχείρισης και επεξεργασίας στερεών αποβλήτων με την εξής θεματολογία:

Εναλλακτικές τεχνολογίες επεξεργασίας στερεών αποβλήτων

Ανάκτηση και αξιοποίηση υλικών και ενέργειας

Σύγκριση ενεργειακών τεχνολογιών διαχείρισης απορριμμάτων

Συλλογή και μεταφορά απορριμμάτων

Τιμολογιακή πολιτική στη διαχείριση απορριμμάτων

Επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα

Διαχείριση αποβλήτων από μονάδες υγειονομικής περίθαλψης